ni 200 zarba/daqiqa diapazonda o‘lchashga m oijallangan
pulsotaxometr normal ishlash sharoitlarida o ‘lchashga 200 zarba
ilaqiqa-0,01 = 2 zarba/daqiqa xatolikka olib kelishi mumkin.
Nisbiy xatoliklar, odatda, foizlarda o‘lchanadi. Shu bilan
birga, absolut xatolikning ishorasi inobatga olinmaydi: absolut
xatolikning qiymati musbat ham, manfiy ham bo‘lishi mumkin,
nisbiy xatolik esa doimo musbat bo‘ladi.
Oichashlaming absolut va nisbiy xatoliklarini hisoblashga
oid misol keltiramiz. Sportchining o ‘lchov asboblaridan foy-
dalanmagan holda, vizual (kuzatish asosida) aniqlangan yugurish
sur’ati 205 qadam daqiqaga teng edi. Bir vaqting o‘zida,
munozarali davrlari radiotelemetrik tizim yordamida qayd etib
boriladi. Bunday obyektiv nazorat sportchining haqiqiy yugurish
sur’ati 200 qadam/daqiqa ekanligini ko‘rsatdi. Yugurish sur’atini
o‘lchashdagi vizual o‘lchash (kuzatish) natijasida yo‘l qo‘yilgan
absolut va nisbiy xatoliklarini aniqlash talab etiladi.
Quyidagi belgilashlami kiritamiz :
A = 205 qadam daqiqa yugurish sur’ati (tezligi)ning vizual
aniqlangan natijasi,
A
q
= 200 qadam daqiqa yugurish sur’atining haqiqiy qiymati.
U holda, absolut xato
AA = A - A ^ - 5
ga teng bo‘ ladi.
daqiqa
A
A
Haqiqiy nisbiy xatolik
= — . 100% = 2,5%.
A>
Shunday qilib, yugurish sur’atining vizual o ‘lchashdagi
absolut xatoligi 5 qadam daqiqaga teng, haqiqiy nisbiy xatolik
esa 2,5% ga teng.
Yugurish sur’atining chegaraviy qiymati masalaning shartida
berilmaganligi sababli, keltirilgan nisbiy xatolikni aniqlashning
iloji yo‘q.
Tizimli va tasodifiy xatoliklar.
Biror o‘lchash usulidan
boshqasiga o ‘tganda, son qiymati o‘zgarmaydigan xatolik
