• Randomizatsiya
  • Tasodifiy xatoliklar
  • Tarbiyainstituti b. B. Musayev




    Download 4,09 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet17/110
    Sana03.12.2023
    Hajmi4,09 Mb.
    #110476
    1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   110
    Bog'liq
    Sport metrologiyasi Musayev B. B.

    Kalibrovka qilish 
    deb xatoliklami aniqlash yoki o‘lchov 
    asboblari (masalan, dinamometrlar majmuasi uchun) to‘plami 
    uchun tuzatmalarni aniqlashga aytiladi.
    Tarirovkada ham, kalibrovka qilish jarayonida ham, o ‘lchash 
    tizimining kirish joyiga sportchi o‘miga m a’lum kattalikning 
    signalli etaloni ulanadi. Masalan, zo‘riqishni o‘lchash uchun 
    qurilmani tarirovka qilishda tenzometrik platformaga navbatma- 
    navbat massasi 10 kg, 20 kg, 30 kg va hokazo bo‘lgan yuk 
    joylashtiriladi.
    Randomizatsiya (inglizcha Random so‘zidan olingan bo‘lib, 
    tasodif ma’nosini anglatadi) deb, tizimli xatolikni tasodifiy 
    xatolikka aylantirishga aytiladi.
    Ushbu usul, noma’lum tizimli xatoliklami yo‘qotishga 
    yo‘naltirilgan. Randomizatsiya usulida, o‘rganilayotgankattalikni 
    o‘lchash bir necha marta amalga oshiriladi.
    Shu bilan birga, o'Ichashlami shunday tashkil etish kerak-ki, 
    o‘lchash natijalariga ta’sir etadigan doimiy omil har bir holda 
    turlicha ta’sir etsin.
    Tasodifiy xatoliklar - oldindan aytib berish ham, oldin-dan 
    hisobga olish ham mumkin bo‘lmaydigan turli-tuman omillar 
    ta’siri ostida paydo bo‘ladi. Tasodifiy xatoliklami prinsipial 
    nuqtayi nazardan yo‘qotib bo‘lmaydi.
    Biroq, matematik statistika usullaridan foydalanilgan holda
    tasodifiy xatolik qiymatini baholash va o‘lchash natijalarini 
    tavsiflash jarayonida uni inobatga olish mumkin. Statistik ishlov 
    bermay turib, o‘lchash natijalari ishonchliligi to‘g‘risida xulosa 
    chiqarib boMmaydi.
    25


    Nazorat savollari
    1. Fizik kattalikni ta’riflang.
    2. 0 ‘lchashning sodda usullarini tushuntiring.
    3. Sport metrologiyasidagi asosiy o‘lchov birliklari nimalardan 
    iborat?
    4. Shkala tushunchasini izohlang va uning qiymatlarini 
    ta ’riflang.
    5. SI xalqaro birliklar tizimiga kirgan asosiy va qo‘shimcha 
    kattaliklar va ulaming oMchov birliklarini ayting.
    6. Hosilaviy oMchov birliklami tushuntiring va misollar 
    keltiring.
    7. Ulushli va karrali o‘lchov birliklari qanday hosil qilinadi?
    8. 0 ‘lchash aniqligi deganda nimani tushunasiz?
    9. Asosiy va qo‘shimcha xatoliklar nimalardan iborat?
    10. 0 ‘lchash xatoliklariga ta’rif bering.
    11. 0 ‘lchashning nisbiy xatoligi deganda nimani tushunasiz?
    12. Haqiqiy va keltirilgan nisbiy xatolik nima bilan farq qiladi?
    13. 0 ‘lchov qurilmalarini tarirovka qilish va kalibrovka qilish 
    hamda randomizatsiya usullarini ta’riflang.



    Download 4,09 Mb.
    1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   110




    Download 4,09 Mb.
    Pdf ko'rish