o ‘tilgan masofa va shu singarilar) yoki fiziologik va biokimyoviy
ko‘rsatkichlar bo‘lishi mumkin.
Ana shunga, shuningdek
tadqiqotchi oldiga qo‘yilgan topshiriqqa bog‘liq holda harakatli
(motorli) testlaming uch guruhi (3.1 - jadvalga qarang) o‘zaro
farqlanadi.
3.1-jadval
Harakatli test turlari
Testning
nomi
Sportchiga
toDshiria
Test
natijalari
M isol
Nazorat
mashqlari
Maksimal natija
ko‘rsatish
Harakatlanish
yutuqlari
1500 metrga
yugurish, yugurish
vaqti
Standart
funksional
namunalar
Hamma uchun bir
xil bo‘lib,
a) bajarilgan ish
kattaligi yoki
b) fiziologik
siljishlar kattaligi
bo‘yicha
m e’vorlanadi
Standart ishlashda
fiziologik yoki
biokimyoviy
ko‘rsatkichlar
Standart fiziologik
siljishlarda
harakatlanish
ko‘rsatkichlari
1000 kGm/min
Standart ishlashda
YuUCHlarini qayd
etish
160 zarb/
min YuUChda
yugurish tezligi
Maksimal
funksional
namunalar
Maksimal natija
ko‘rsatish
Fiziologik yoki
biokimyoviy
ko‘rsatkichlar
Maksimal kislorod
tanqisligini yoki
maksimal kislorod
iste’molini aniqlash
Jismoniy tayyorgarlik bo‘yicha test o ‘tkazishda dastlab
quyidagilar amalga oshirilishi lozim :
1) test o‘tkazilish maqsadini aniqlash ;
2) o ‘lchash jarayoni va amallarining standartlashganligini
ta’m inlash;
3) ishonchliligi va informativligi
yuqori hamda nisbatan sodda
bo‘lgan va natijaga jiddiy ta’sir etmaydigan testlami tanlash ;
4) testni shunchalik yaxshi o‘zlashtirish kerak-ki, uni
bajarganda asosiy e’tibomi harakatni texnikaviy jihatdan to‘g‘ri
bajarishga emas, balki maksimal natijaga erishishga qaratilishini
ta’minlash k e ra k ;
30
5) testlarda eng yuqori - chegaraviy natijalarga erishish
uchun maksimal motivatsiyaga ega bo‘lish (ushbu shart
standart
funksional namunalarga taalluqli emas);
6) testlarda yutuqlami baholashning mukammal tizimiga ega
bo‘lish.
Shunday ham boMishi mumkin-ki, yuqori chidamkorlikka
ega bo‘Igan sportchi ushbu qobiliyatini
testlarda namoyon qila
olmaydi: u o'zining irodaviy sifatlarini namoyon qilmasdan turib,
o ‘zining zaxira imkoniyatlarini to‘liq sarf qilguniga qadar testda
oxirigacha ishlashni to‘xtatadi.
Testning natijasini belgilaydigan omillaming soniga bog‘liq
ravishda getero- va gomogen testlar farqlanadi. Natijalari ikki
yoki undan ko‘proq omillarga bog‘liq boMgan testlar geterogen
testlar deb nomlanadi.
Bunday testlar, gomogen testlardan farqli
ravishda juda ko‘p sonlidir.
Testlash maqsadini aniqlash nazoratning uch turlarining
(tezkor, joriy, bosqichli) va nazoratning uch yo‘nalishi (musobaqa
faoliyati,
mashq qilish faoliyati, tayyorgarlik darajasi) ning
mavjudligidan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi.
0 ‘lchash muolajalarini va olingan natijalami baholash
standartlashtirish va nazorat natijalarining aniqligini belgilaydi.
Bu, testlashdan oldingi kun tartibi, tayyorlanish mashqi, ijrochilar
- sinaluvchilar, testlash sxemasi va shartlari, natijalami baholash
tizimi, dam olish intervallari va harakatni belgilash test o‘tkazish
paytida o‘zgarmas bo‘lishi kerakligi bilan erishiladi.
