|
"Tasdiq layman " maktabning ma’naviy-ma’rifiy ishlar
|
| bet | 32/38 | | Sana | 24.11.2023 | | Hajmi | 29,06 Mb. | | #104674 |
Bog'liq GEOGRAFIYA TO\'GARAK 68 SOATLI TO\'LIQOY KUNDUZI QAYGA KETADI?
Ahyon-ahyon bo’lsa-da, Oyni kunduzi ham ko’rish mumkin. Chunki u kunduzi Yerning biz yashayotgan tomoniga qarama-qarshi tarafga o’tib qoladi. Ba'zida naq tepamizda turgan bo’lsa ham uni ko’rish imkoni bo’lmaydi, chunki Quyoshning yorqin nurlari ularni qaytarayotgan Oyni bizga ko’rsatmay qo’yadi. Erta tongda yoki kechqurunlari, ya'ni Quyosh nurlari ko’zimizni qamashtirmayotgan kezlar ular ikkalasini ham ko’rishimiz mumkin bo’ladi.
Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish.
11- -Mashg’ulot Sana ____________
Mavzu: Boshqa sayyoralarda hayot bormi?
Mashg’ulot maqsadi:
Ta’limiy maqsad: O`quvchilarni geografiya faniga bo`lgan qiziqishini oshirish.
Tarbiyaviy maqsad: Vatanimizga mehr-muhabbat hislarini shakllantirish.
Rivojlantiruvchi maqsad:O`quvchilarni mustaqil fikrlashga o`rgatish, nutq madaniyatini o`stirish, o`z-o`zini boshqarishga yo`naltirish, hozirjavoblik, topqirlik xususiyatlarini rivojlantirish.
III. Yangi mavzu bayoni:
Biz to shu kungacha boshqa sayyoralarda u yoki bu shaklda hayot bor-yo’qligi to’g’risida aniq ma'lumotga ega emasmiz.Mutaxassislar kosmik tadqiqotlar o’tkazish orqali bu savolga javob izlashmoqda.Lekin shuni aniq bilamizki, hayot mavjud bo’lishi uchun ma'lum shart-sharoitlar talab etiladi.Biz to shu kungacha boshqa sayyoralarda u yoki bu shaklda hayot bor-yo’qligi to’g’risida aniq ma'lumotga ega emasmiz.Mutaxassislar kosmik tadqiqotlar o’tkazish orqali bu savolga javob izlashmoqda.Lekin shuni aniq bilamizki, hayot mavjud bo’lishi uchun ma'lum shart-sharoitlar talab etiladi.Buning uchun, avvalo, zarur temperatura kerak.Barcha tirik organizmlar faqat ma'lum, qulay temperatura mavjud bo’lgandagina yashay oladi.Jazirama issiq yoki qattiq sovuqda hayot paydo bo’lmaydi. Tiriklikning yana bir zarur sharti suvdir. Barcha tirik mavjudotlar uchun suv kerak.O’simliklarga yorug’lik bilan bir qatorda mineral moddalar ham zarur.Hayvonlarga ozuqa manbai talab etiladi.Ular o’zlari ozuqa topolmaydigan joylarda yashay olmaydi.Yerdan boshqa hech bir sayyorada bunday zarur sharoitlarning barchasi mavjudmi?Boshqa sayyoralar to’g’risidagi bilimlarimizga tayanib, yo’q, deb javob berishimiz mumkin.Endi misollarga murojaat qilaylik.Cho’lpon Yerga eng yaqin sayyoradir, uning o’lchamlari ham Yernikiga o’xshash.Uzoq vaqtlar bu ikki sayyora egizaklar deb atalgan.Shunga qaramasdan, Cho’lpon qalin oltingugurt kislotasi bulutlari bilan qoplangan.Uning atmosferasi bo’g’uvchi karbonat angidrid gazidan tarkib topgan.Atmosfera bosimi juda yuqori.Temperatura sayyora yuzasida Selsiy shkalasi bo’yicha 460 darajagacha yetadi.Bu hayot paydo bo’lishi uchun juda issiqlik qiladi.
Mirrix atmosferasi, asosan, karbonat angidriddan iborat.Shunga qaramasdan, uning yuzasidagi temperatura Selsiy shkalasi bo’yicha 29 darajadan yuqori ko’tarilmaydi.Ammo — 85 darajagacha tushib ketishi mumkin.Sayyoradagi ozgina miqdordagi suv ham doimo muz holida.
Demak, zikr etilgan sayyoralarning birortasida ham hayot uchun maqbul shart-sharoit yo’q. Yerga yaqin sayyoralarda hech bir shaklda yo’qligi shu tarzda isbot qilingan.
|
| |
