Iqtisodiy jihatdan samaradorligi

12 
chegaralangan xozirgi vaqtda noyob bo‗lmagan maxsulotga o‗tish kabelli 
aloqa texnikasining kelgusi rivojlanishi uchun muhim omil hisoblanadi. 
Natijada optik kabellarning narxi mis kabellarga nisbatan arzonlashadi. 
Tolali optik kabellar signallarni uzoq masofalarga retranslyasiyasiz 
uzatish imkonini beradi. Uzoq masofali TOA liniyalarida optik 
kabellarning qo‗llanilishi retranslyatorlar sonini qisqarishiga olib keladi. 
Buning natijasida ham sarf harajatlar kamayadi.
Foydalanish muddatining uzoqligi. Tola vaqt o‗tgan sari eskiradi, 
ya‘ni yotkazilgan kabellarda so‗nish asta sekin oshib boradi. Biroq, optik 
tola 
ishlab 
chiqarishning 
zamonaviy 
texnologiyalarining 
mukammallashuvi bu jarayonni sekinlashtiradi va foydalanish muddatini 
uzaytiradi. Tolali optik kabellardan foydalanish muddati taxminan 25 yilni 
tashkil etadi.
Masofaviy elektr ta’minotga ega ekanligi. Ba‘zi xollarda tarmoq 
tugunlarining masofaviy elektr ta‘minoti talab etiladi. Buni optik tola 
orqali amalga oshirib bo‗lmaydi. Bu xolda optik tola bilan birgalikda mis 
o‗tkazish elementi bilan jihozlangan aralash kabellardan foydalanish 
mumkin. Bunday kabellar ko‗pgina mamlakatlarda keng qo‗llaniladi [1]. 
Xozirgi kunda turli vazifali va tuzilishli optik tola va kabellar ishlab 
chiqarilmoqda. Keng polosali uzoq aloqa tizimlari, jumladan, magistral 
aloqa uchun toladan faqatgina asosiy to‗lqin tarqaladigan bir moddali 
kabellarning yangi turlari ishlab chiqarilmoqda. Magistral aloqa 
liniyalarida signal uzatishda tolaning so‗nish va dispersiya parametrlariga 
ham yuqori talablar qo‗yiladi. Bundan tashqari optik nurlanish 
qutblanishini saqlanishini ta‘minlovchi tolalar ham ishlab chiqarilmoqda.
Magistral aloqada qo‗llaniladigan bunday kabellarni ishlab chiqish 
murakkab va qimmat. Bunday kabellar qo‗llanilganda lazer nurlanish 
manbalaridan foydalaniladi. Lazer manbalariga ham nurlanish spektrining 
tozaligiga, nurlanish xarakteristikalarining barqarorligiga yuqori talablar
qo‗yiladi. 
Tezligi 100 Mbit/s gacha bo‗lgan va aloqa masofasi chegaralangan 
(tahminan 10 km gacha) tizimlarda nisbatan arzon va oxirgi qurilmalar 
bilan oson moslashadigan ko‗p modali kabellardan foydalangan ma‘qul. 
Bunda nurlanish manbai sifatida ko‗p modalarni nurlantiruvchi oddiy 
turdagi yarim o‗tkazgich yorug‗lik diodlarini ishlatish mumkin.

13 
YAngi turdagi optik tolalarning (siljigan dispersiyasi nolga teng 
bo‗lmagan), keng polosali kvant optik kuchaytirgichlarning yaratilishi 
to‗liq optik tizim va optik traktlarni qurish imkoniyatini yaratmoqda. 
Bunday texnologiyalardan 100 va 1000 Gbit/s o‗tkazish oraliqli tizimlarni 
yaratishda foydalaniladi. 
TOA ko‗plab bir qancha afzalliklarga ega bo‗lishiga qaramay 
kamchiliklarga ham ega. Bu TOA qurilmalarining qimmatligi va ba‘zi 
optik 
texnologiyalarning 
mukammal 
darajaga 
etmaganligi 
bilan 
tushuntiriladi. Bunga bog‗liq holda quyidagi kamchiliklarni aytish 
mumkin:
- element bazasining qimmatligi. Optik uzatgich va qabul 
qilgichlarning narxi qimmat. Ayniqsa lazer nurlanish manbalarining narxi 
qimmat va xizmat qilish muddati chegaralangan. Shuningdek, passiv optik 
qurilmalarni (multipleksor, kommutator, attenyuator va boshqalar) ishlab 
chiqarish ham katta sarf-harajatlarga olib keladi; 
- tolali optik aloqa liniyalarini montaj qilish va xizmat 

Download 6,74 Mb.