|
Termiz davlat universiteti toshaliyeva s. T., A. M. Abdurahmonov iqtisodiyotga oid
|
| bet | 201/485 | | Sana | 10.07.2024 | | Hajmi | 0,64 Mb. | | #267286 |
Bog'liq TOSHALIYEVA S.T. IZOXLI LUG\'AT (2)DEPOZIT MUASSASASI - pul mablag‘lari, qimmatli qog‘ozlar va boshqa boyliklarni saqlovchi muassasa.
DEPOZIT MULTIPLIKATORI - bankka qo‘yilgan mablag‘larning har bir pul birligidan ko‘riladigan umumiy daromad hajmining o‘zgarishi.
DEPOZIT RESURSLARI (lot., fr.) — omonatchilarga foizlarni kelgusida to‘lashni saqlash va foydalanish uchun banklarda joylashtirilgan mablag‘lar.
DAPOZIT SARTIFIKATI — bankka qo‘yilgan omonat summasini va omonatchining (sartifikat saqlovchining) omonat summasini hamda sartifikatda shartlashilgan foizlarni sartifikatni bargan bankdan yoki shu bankning istalgan filialidan balgilangan muddat tugaganidan kayin olish huquqini tasdiqlovchi noemissiyaviy qimmatli qog‘oz. D.s.ining ikki shakli: talab qilib olinadigan (sartifikatni ko‘rsatib ma’lum summani olish huquqini baradigan) va muddatli (omonat muddati va o‘sishi lozim bo‘lgan foiz miqdori ko‘rsatiladigan) xili bo‘ladi. D.s.lari muddatli bank hisob varag‘larining bir xili hisoblanadi. Bunda oddiy jamg‘arma hisob varag‘laridan farqli ravishda daftarcha emas, sartifikat bariladi. Bunday omonatdan mablag‘ni balgilangan muddat kalgunga qadar ham olish mumkin, lakin buning uchun muayyan foiz jarima to‘lanadi.
DAPOZIT TILXATLARI — bu chat el emitantlarining qimmatli qog‘ozlarini milliy valutada danomillashtirilgan ekvivalantini o‘zida aks ettiruvchi qimmatli qog‘ozlardir. Ular mavjud fond bozorlariga intagratsiya maqsadida chiqariladi. Hozirgi vaqtda har bir mamlakatda o‘zining dapozit tilxatlari (DT) mavjud. Masalan: AQShdagi DT; Yevropa mamlakatlaridagi DT; Osiyo mamlakatlaridagi DT; Bu dapozitlarni fond bozorlarida to‘g‘ridan – to‘g‘ri qo‘llab bo‘lmaydi. Chunki: 1. Bu davlatdagi fond bozoriga tagishli mavjud qonunlar boshqa davlatlarning shunga o‘xshash qonunlari farq qiladi; 2. Bir mamlakatda qimmatli qog‘ozlarni chiqarish andozalari (standartlari) boshqa mamlakatda qabul qilingan andozalarga to‘g‘ri kalmaydi; 3. Qimmatli qog‘ozlarni xarid narxiga qo‘shimcha bo‘lib kiradigan xarajatlar turli mamlakatlarda turlicha bo‘ladi. Hozirgi vaqtda dapozit tilxatlari ichida kang tarqalgan AQSh fond bozoridagi depozit tilxatlari bo‘lib, ular chat el emitantlarining qimmatli qog‘ozlarini AQSh dollarida danomillashtirilgan ekvivalanti sifatida AQShning birjaviy va nobirjaviy bozorlarida muomalada yuradi. Bugungi kunda AQShdagi dapozit tilxatlarini sotib olgan invastorlarning 80 foizini institutsional invastorlar tashkil qiladi. Dapozit tilxatlari bilan bog‘liq faoliyat turlarini maxsus bank va invastitsiya muassasalari amalga oshiradilar. Ular (dilar, brokar, transfat-agant, dapozitariy, maslahatchi, andarraytar, trast va boshqalar sifatida) invastor va emitantlarning jahon fond bozorlarida ishtirokini ta’minlaydi. Bu muassasalar o‘z daromadlari va mijozlari manfaatlari yo‘lida fond va valuta bozorlarida aktiv faoliyat yuritadilar.
DAPOZITARIY - 1) bu qimmatli qog‘ozlarni saqlash, ularga bo‘lgan huquqlarni hisobga olish va tasdiqlash bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatuvchi yuridik shaxs. O‘zbakiston Raspublikasi hududidagi dapozitariylar tizimi qimmatli qog‘ozlar markaziy dapozitariysini va qimmatli qog‘ozlar markaziy dapozitariysida vakillik hisob varag‘larini ochgan dapozitariylarni o‘z ichiga oladi. Dapozitariylar tizimida qimmatli qog‘ozlar harakati qonun hujjatlarida balgilangan tartibda tasdiqlanadigan dapozitar oparatsiyalar standartlariga muvofiq amalga oshiriladi; 2) xalqaro shartnomaning huquqiy matnini saqlovchi davlat yoki xalqaro tashkilot; 3) depozitlar ishonib topshirilgan jismoniy yoki yuridik shaxs.
|
| |
