-ma`ruza. Elektr tokining inson organizmiga ta`siri

Download 3,02 Mb. Pdf ko'rish
bet	85/124
Sana	06.10.2024
Hajmi	3,02 Mb.
	#273717

1 ... 81 82 83 84 85 86 87 88 ... 124

Bog'liq
5b27936d71643

Tayanch iboralar Elektr toqi, hayot faoliyat xavfsizligi, gigiena, ergonomika, baxtsiz hodisalar, jarohatlanishlar, kasbiy kasalliklar, avariyalar, inson organizimi.

15-ma`ruza. Elektr tokining inson organizmiga ta`siri
Reja.
1. Elektr toqining inson organizimiga ta`siri.
2. Tok ta`siriga tushgan kishiga birinchi yordam ko`rsatish.
3. Elektr toki ta`siriga tushib qolish, jarohatlanish sabablari va uni
oldini olish tadbirlari.
4. Elektr qurilmalarini o`rnatishda qo`yiladigan talablar.
Tayanch iboralar
Elektr toqi, hayot faoliyat xavfsizligi, gigiena, ergonomika, baxtsiz hodisalar,
jarohatlanishlar, kasbiy kasalliklar, avariyalar, inson organizimi.

1. Elektr toqining inson organizimiga ta`siri.
Elektr toki ta`sirining eng xavfli tomoni shundaki, bu xavfni oldindan ko`rish va sezish
imkoniyati yo`qligi uchun, elektr toqi xavfiga qarshi tashkiliy va texnik chora-tadbirlar
belgilash, to`siq vositalari bilan ta`minlash, shaxsiy va jamoa muhofaza tizimlaridan
unumli foydalanish nihoyatda muhim ahamiyatga ega hisoblanadi.
Elektr toqi faqat biologik ta`sir bilan chegaralanib qolmasdan, elektr yoyi ta`siri,
magnit maydoni ta`siri va statik elektr ta`sirlariga bulinadiki, bularni bilish har bir
inson uchun zarur hisoblanadi.
A) elektr toqining termik ta`siri-inson tanasining ba`zi joyida kuyish, qon tomirlari,
nerv va hujayralarning qizishi sifatida ko`zatiladi.
B) elektrolitik ta`sir esa, qon yoki hujayralar tarkibidagi tuzlarning parchalanishi
natijasida, qonning fizik va kimyoviy xusu-siyatlarining o`zgarishiga olib keladigan
holat tushuniladi. Bunda elektr toqi markaziy asab va yurak-qon tizimini kesib
o`tmasdan, tananing ba`zi bir qismlarigagina ta`sir ko`rsatishi mumkin.
V) elektr toqining biologik ta`siri - bu faqat tirik organizm uchun xos xususiyat
hisoblanib, bu ta`sir natijasida muskullarning keskin qisqarishi tufayli organizmidagi
tirik hujayralar to`lqinlanadi, bunda asosan organizdagi bioelektrik (inson organizmi
bioelektrik toqlar yordamida boshqariladi) jarayonlar buziladi va toq urish holati
vujudga keladi.
Elektr toqi ta`siri ikki guruhga bulinadi.
A) Mahalliy elektrik ta`siri natijasida
-kuyib qolish, organizm bilan elektr o`tkazgichi o`rtasida vol’ta yoyi hosil bulganda
sodir buladi.
-elektr belgilari hosil bulishi - terining ustki qismida aniq kulrang yoki och-sarg’ish
rangli 1-5 mm belgi paydo bulishidir.
-terining metallashib qolishi - bu holat ham elektr yoyi hosil bulganda ro`y beradi.
B) Toq urishi - to`rt darajaga bo`lib qaraladi:

115
-muskullar keskin qisqarishi natijasida odam toq ta`siridan chiqib ketadi va hushini
yo`qotmaydi (0,6 – 1,5mA).
-muskullar keskin qisqarishi natijasida odam hushini yo`qotadi, ammo yurak va
nafas olish faoliyati ishlab turadi (10 – 15mA).
-odam hushini yo`qotib, nafas olish tizimi yoki yurak urishi to`xtab qoladi (25 –
50mA).
-klinik o`lim holati, bunda insonda hech qanday hayot alomati ko`rinmay qoladi
(100mA).
Klinik o`lim - bu hayot bilan o`lim oralig’i bo`lib, inson ma`lum vaqtgacha ichki
imkoniyatlar hisobiga yashab, bu holat 5-8 daqiqa davom etadi va tashqi yordam
bulmasa, miya qobig’idagi hujayralar parchalanib biologik o`lim holatiga o`tadi.

Download 3,02 Mb.

1 ... 81 82 83 84 85 86 87 88 ... 124

Download 3,02 Mb.

Pdf ko'rish