Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent




Download 3,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/128
Sana19.12.2023
Hajmi3,33 Mb.
#123541
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   128
Bog'liq
A9k4uhxO3YwZ1v7e4Zqkca5zrFHjWA2dl3HCizPL

A5/1 oqimli shifrlash algoritmi. Ushbu oqimli shifrlash 
algoritmidan GSM mobil aloqa tizimlarida ma’lumotlarni 
konfidensialligini ta’minlashda foydalaniladi. Mazkur algoritm algebraik 
tuzilishga ega bo‘lsada, uni sodda diagramma ko‘rinishda ham tasvirlash 
imkoniyati mavjud.
A5/1 shifrlash algoritmi uchta chiziqli siljitish registrlaridan iborat, 
ular mos holda 
𝑋, 𝑌 va 𝑍 kabi belgilanadi. 𝑋 registr o‘zida 19 bit 
(
𝑥
0
, 𝑥
1
, … , 𝑥
18
), 
𝑌 registr 22 bit (𝑦
0
, 𝑦
1
, … , 𝑦
21
) va 
𝑍 registr 23 bit 
(
𝑧
0
, 𝑧
1
, … , 𝑧
22
) ma’lumotni saqlaydi. Uchta registrning bunday 
o‘lchamdagi bitlarni saqlashi bejiz emas. Sababi, chiziqli siljitish 
registrlari o‘zida jami bo‘lib 64 bitni saqlaydi. A5/1 shifrlash 
algoritmida foydalaniluvchi kalit 
𝐾 ning uzunligi 64 bitga teng va ushbu 
kalitdan registrlarni dastlabki to‘ldirish uchun foydalaniladi. So‘ngra 
oqimli shifrlash algoritmi asosida talab etilgan uzunlikdagi (ochiq matn 
uzunligiga teng bo‘lgan) ketma-ketliklar generasiyalanadi. Ketma-
ketliklarni generatsiyalash tartibini o‘rganishdan oldin, registrlar 
xususidagi ba’zi ma’lumotlar quyida keltirilgan.
𝑋 siljitish registrida quyidagi amallar ketma-ketligi bajariladi: 
𝑡 = 𝑥
13
⨁𝑥
16
⨁𝑥
17
⨁𝑥
18
𝑖 = 18,17,16, … ,1 𝑢𝑐ℎ𝑢𝑛 𝑥
𝑖
= 𝑥
𝑖−1
𝑥
0
= 𝑡 
Shunga o‘xshash, 
𝑌 𝑣𝑎 𝑍 registrlar uchun ham quyidagilarni 
yozish mumkin: 
𝑡 = 𝑦
20
⨁𝑦
21


58 
𝑖 = 21,20,19, … ,1 𝑢𝑐ℎ𝑢𝑛 𝑦
𝑖
= 𝑦
𝑖−1
𝑦
0
= 𝑡 
va 
𝑡 = 𝑧
7
⨁𝑧
20
⨁𝑧
21
⨁𝑧
22
𝑖 = 22,21,20, … ,1 𝑢𝑐ℎ𝑢𝑛 𝑧
𝑖
= 𝑧
𝑖−1
𝑧
0
= 𝑡 
Berilgan uchta bit 
𝑥, 𝑦 va 𝑧 uchun 𝑚𝑎𝑗(𝑥, 𝑦, 𝑧) funksiya qiymati 
eng ko‘p bitga teng bo‘ladi. Masalan, agar 
𝑥, 𝑦 𝑣𝑎 𝑧 bitlar 0 ga teng 
bo‘lsa, u holda funksiyaning qiymati 0 ga teng bo‘ladi. Funksiyaga 
kiruvchi bitlar toq bo‘lgani uchun, funksiya har doim 0 ni yoki 1 ni 
qaytaradi. Boshqa holatlar bo‘lmaydi.
A5/1 shifrida, ketma-ketlikning har bir bitini generatsiyalash uchun 
quyidagilar bajariladi. Dastlab, 
𝑚 = 𝑚𝑎𝑗(𝑥
8
, 𝑦
10
, 𝑧
10
) funksiya qiymati 
hisoblanadi. So‘ngra 
𝑋, 𝑌 va 𝑍 registrlar quyidagicha sijitiladi (yoki 
siljitilmaydi): 
− agar 𝑥
8
= 𝑚 ga teng bo‘lsa, 𝑋 siljitiladi; 
− agar 𝑦
10
= 𝑚 ga teng bo‘lsa, 𝑌 siljitiladi; 
− agar 𝑧
10
= 𝑚 ga teng bo‘lsa, 𝑍 siljitiladi. 
Ketma-ketlikning bir biti 
𝑠 quyidagicha generatsiyalanadi: 
𝑠 = 𝑥
18
⨁𝑦
21
⨁𝑧
22
Yuqorida keltirilgan ketma-ketlik amallari talab etilguncha 
takrorlanadi (ochiq matn yoki shifrmatn uzunligiga teng). 
Agar biror registr siljitilsa, uning to‘liq holati o‘zgaradi. Ketma-
ketlikning bir bitini hosil qilishda uchta registrdan kamida ikkitasi 
siljiydi va shuning uchun yuqoridagi ketma-ketlikni davom ettirgan 
holda yangi bitlar ketma-ketligini hosil qilish mumkin. 
A5/1 oqimli shifrlash algoritmi murakkab ko‘rinsada, qurilmada 
amalga oshirilganida yuqori tezlik qayd etiladi. Umumiy holda A5/1 
oqimli shifrni 3.4-rasmdagi kabi ifodalash mumkin. 


59 
1
2
3
4
5
6
7

Download 3,33 Mb.
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   128




Download 3,33 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Download 3,33 Mb.
Pdf ko'rish