Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi b. I. Ganiyeva




Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/128
Sana14.05.2024
Hajmi5,22 Mb.
#230930
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   128
Bog'liq
Axborot-kutubxona katalogi va fondi. Ganiyeva B.I

Abu Ali ibn Sino
0 ‘rta asr boshlarida ilg‘or m utafakkir- 
4
lar singari 
Abu Ali ibn Sino 
(980—1037) 
ham fanlar klassifikatsiyasi haqida fikr 
‘ '
yuritadi. U birinchi o‘ringa tibbiyot fanla- 
rin i qo‘yadi va fanlarni nazariy va am aliy 
qisrnga b o lad i. M asalan, falsafa fanining 
nazariyasini kishining o'zidan tashqi bor- 
liq to ‘g‘risidagi bilim larni egallashdan 
iborat deb biladi. A m aliyotda kishi ishi- 
ning faoliyati deb hisoblaydi.
Abu Ali ibn Sino fanlar tasnifiga «Aq- 
som ul-ulum ul-aqliya» «Aqliy bilim lar 
tasnifi» nom li risola bag'ishlagan. Barcha falsafiy fanlarni Ibn 
Sino ikki qismga b o‘ladi nazariy va am aliy falsafa fanlari.
Birinchisi uch qismga bo‘linadi:
1. Quyi darajadagi ilm, tabiatshunoslik.
2. Oraliq ilm — m atem atika.
3. Oliy darajadagi ilm — m etafizika.
Ibn Sinoning fikricha, tabiatshunoslikning tarm oqlari qu- 
yidagilarga bo‘linadi:
41


1. Tibbiyot.
2. Astrologiya.
3. Fiziognom ika.
4. Tush ta ’biri ilmi.
5. Tilsim ot ilmi.
6. Ilm i nayrang.
7. Ilm al-kimyo.
Ib n Sino tasnifi bo‘yicha m atem atika fanining asosiy qism lari 
to'rtta:
1. Sonlar haqidagi ilm — ilm ul-adad.
2. G eom etriya ilm i—handasa.
3. A stronom iya ilm i—ul-xay’a.
4. Ilm ul-m usiqa.
A m aliy qism ni ham uchga ajratadi:
1. Shaxs haqidagi ilm.
2. 0 ‘rganish, axloq odob, muom ala, o‘zaro m unosabatlar 
haqidagi ilm.
3. D avlatni, m am lakatni boshqarish haqidagi ilm.
Ibn Sino tibbiyot fanlarini quyidagicha bo'ladi:
1. B utun tibbiyotga xos bo‘lgan um um iy m asalalar 
(o‘sish, rang, ko‘payish).
2. Dunyo asosini tashkil etuvchi jism lar (osmon, yer, tog‘, suv).
3. Paydo bo ‘lish, yo‘qolib borish (chirish, yo‘q bo'lish, o ‘lim).
4. Bulut, yomg‘ir, shamol-meteorologiya.
5. O rganik dunyoni o‘rganish.
6. Hayvonot dunyosini o'rganish.
7. Kishi ru h in i o‘rganish.
Xulosa qilib aytganda, fanlarni klassifikatsiya qilish bilan birga 
fanlar sohasida yetuk va chuqur bilimga ega bo‘lgan m utafakkirlar 
shug‘ullanganlar. B ulardan dunyoda birinchi bo‘lib fanlarni klas­
sifikatsiya qilgan qadim gi dunyo Gretsiya faylasufi A ristoteldir 
(Arastu). Sharqda bu m asalani Forobiy bilan Ibn Sino o‘rta asrda 
haqiqatga yaqinroq tarzda hal etishdi1. Uyg‘onish davrida faylasuf

Download 5,22 Mb.
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   128




Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi b. I. Ganiyeva

Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish