mustaqil bo‘linm asini tashkil etadi. Kutubxona fondini mustaqil
to‘ldirib borish jarayonida katalog bo‘linmasiga yangi keltiril-
gan kitoblarning
tasvirlari kiritiladi, yo‘qolgan yoki fonddan
chiqarilgan kitoblar esa o‘z vaqtida katalog hisobidan o‘chirib
tashlanadi. Bundan shu narsa ravshan bo‘lib turibdiki, sistemali
katalog bo‘linm alarini vujudga keltirish — kutubxona mavjud
bo‘lib turgan ham m a vaqt mobaynida
uzluksiz davom etadigan
jarayondir.
Shuni nazarda tutib, katalog tuzish paytida unga yangi
keltirilgan kitoblarga mo‘ljallangan kartochkalarni shunchaki
kiritib qo‘yish bilan cheklanish yaramaydi, katalog bo‘limlari va
bo‘limchalarini vujudga keltirishga chuqur o‘ylagan
holda yon-
dashish zarur. Kitob fondi orta borgan va bo‘linmalardan har
birida shunga muvofiq tarzda tasvirlar soni ko‘paya borgan sari
bir vaqtlar qabul qilingan bo‘linmalarni maydalash yetarli bo‘lmay
qolishi, qo‘shimcha ravishda detallashtirishni (masalan, umumiy
va analitik aniqlagichlardan foydalanish yo‘li bilan) taqozo qilishi
mumkin.
Bo‘limlarni vujudga keltirish jarayonida sistemali katalogni
matbuot asarlarining tasvirlari bilan to‘ldirib
borish haqida bosh
qotirilar ekan, katalogda har bir kartochkaning o‘rnini ko'rsatib
turadigan, uning pastki qismining chap tomondagi burchagida
joylashgan katalog indeksini unutmaslik kerak. Shuning uchun
agar kitobning ilgari o‘tkazilgan klassifikatsiyasiga o‘zg$rtishlar
kiritish talab etiladigan bo‘lsa, uning kitob va kartochkalardagi
indekslariga ham tuzatishlar kiritish lozim. Shunday qilib kata-
logning bir bolinm asiga hamisha
bitta katalog indeksiga ega
bo‘lgan, muayyan bo‘linma indeksiga mos keladigan kartochkalar
qo'yiladi.
Tasvirlar orasida: asosiy tasvirlar (kitob tokchalarining xuddi
o‘sha bo‘limiga qo‘yiladigan kitoblar uchun), qo‘shimcha tasvirlar
(asosiy mazmuniga ko‘ra boshqa bo‘linmalarga o‘tkazilgan, lekin
bu yerda ham qo‘shimcha tarzda aks ettirilgan kitoblar uchun)
va analitik tasvirlar (asarlarning tomlaridan, to‘plam!ardan yoki
vaqtli nashrlardan olingan maqola hamda boshqa materialiar
uchun) bo‘lishi mumkin. Fondda muayyan masalaga doir mavjud
97
matbuot asarlari mazmunining bir xilligi
bu tasvirlarni birlashti-
rishga sabab bo‘lgan.
Katalogda hamma bo'linm alar o‘z indekslariga va rubrikalar-
ning jadvallardagi joylashuv tartibiga muvofiq tarzda joylashtirila
di. Bo‘lim ichida aniqlagichlar yordamida tuzilgan boMinmalar
aniqlagichsiz xuddi shu indeksga ega bo‘lgan bo‘limdan bevosita
keyin joylashtiriladi. Agar bir bo‘limda har xil aniqlagichlar yor
damida tuzilgan bo‘linm alar uchrab qolsa,
ularni quyidagi tar-
tibda joylashtirishni tasviya etamiz:
aniqlagichsiz indeks
shakl aniqlagichlari bo‘lgan indeks
geografik aniqlagichlari bo‘lgan indeks
munosabat aniqlagichlari bo‘lgan indeks
analitik aniqlagichlari bo'lgan
indeks
