Kutubxona fondi o‘zining belgi va xususiyatlariga qaraganda alo­




Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet79/128
Sana14.05.2024
Hajmi5,22 Mb.
#230930
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   128
Bog'liq
Axborot-kutubxona katalogi va fondi. Ganiyeva B.I

Kutubxona fondi o‘zining belgi va xususiyatlariga qaraganda alo­
hida tizim 
sifatida ajralib turadi. Bu holatni bilish kutubxonachiga 
uni boshqa fondlardan ajratib olish imkoniyatini beradi.
Masalan: muzey fondi, arxiv fondi. Agar belgi fondning tashki 
holatini ifodalasa, xususiyat uning sifatini, ichki holatini ifoda- 
laydi.
1. Kutubxona fondi asosiy belgilaridan biri — undagi hujjatlar- 
dir. Kutubxonada fondga kiruvchi va kirmaydigan hujjatlar ham 
bo‘ladi. Masalan, inventar kitobi, qarorlar papkasi va hokazo. 
Kutubxona fondini tashkil qilishda unda qancha kitob bo‘lishini 
belgilash lozim. Bizda xilma-xil turdagi axborot-kutubxona 
muassasalarini tashkil qilishda birinchi (minimum) va oxirgi 
(maksimum) me’yorlar belgilanadi. Kutubxonaning xiliga qarab 
qancha nomda va nusxada kitob olish aniqlanadi.
2. Kutubxona fondining ikkinchi belgisi — fondni hajmi va 
kattaligini, undagi kitoblarning nomi va nusxasini hisobga oluv- 
chi ko‘plikdan iborat. Fondlar katta-kichikligiga qarab: kichik, 
o‘rta va kattaga bo‘linadi. Agar kichik fond 2 ming bo‘lsa, kat- 
tasi 5 million bo‘lishi mumkin. Kutubxona fondidagi hujjatlar 
kimga tegishliligi, mazmuni, mavzusi, turi, xili, yoshiga qarab 
o‘ziga xos belgilariga ega. Yuqoridagi belgilar kutubxona fondi­
ning tarm og‘ini, xususiyatini belgilab beradi.
3. Kutubxona fondining uchinchi belgisi uning tarmoqlarga, 
ya’ni sohalarga oidligidir. Kutubxona fondini to‘ldirish uchun 
olinayotgan hujjatlar uning tarmoq belgilariga mos kelishi lozim, 
shundagina undan tegishli kitobxonlar foydalanadi, aksincha 
bo‘lsa, u hujjat o'qilmasligi mumkin. Kutubxona fondining tarki- 
bi deganda uning tarmog‘ining kengligi (diapazoni) tushuniladi, 
ya’ni undagi fan tarmoqlariga oid olingan kitoblar, mavzusi, tur­
lari, xillari, nashr qilingan yillari, fondning yoshi hisobga oli- 
nadi. Bundan tashqari kutubxona fondi to‘liqligi va uning tartib 
bilan joylashtirilganligi ham ahamiyatlidir.
126


4. Shuning uchun uning to‘rtinchi belgisi hujjatlarni tartibli 
butlanib, joylashtirilganligidir. Kutubxonaga kitoblar ma’lum 
kitobxonlarning talabi va ehtiyojiga qarab olinadi.
5. Kutubxona fondini alohida belgilaridan beshinchisi uning 
kitobxonga atalganligi va undan foydalanishdir. Kitob faqat 
o‘qilgandagina undan foyda keladi, aksincha hech qanday foyda 
keltirmay yotaveradi.
Shuning uchun kitobdan foydalanish vaqti, qoidalari belgi- 
lanib u kitob do‘koni fondidan farqlaniladi. Kutubxona fondi bel­
gilaridan yana biri, uning foydalanish uchun tayyorligidir. Kitob 
kitobxonga yetib borgunicha ancha jarayonlarni bosib o‘tadi. 
Kitobxon topshirgan kitobni ham o‘z joyiga taxlash lozim. Hali 
ishlov berilmagan kitoblarga ishlov berilib, kutubxona fondiga 
topshiriladi.

Download 5,22 Mb.
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   128




Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Kutubxona fondi o‘zining belgi va xususiyatlariga qaraganda alo­

Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish