Elementlar valentligi bo‘yicha formula tuzish
Agar element atomi bitta vodo-
rod atomini biriktirsa, demak, uning
valentligi 1 ga teng yoki u I valentli
hi soblanadi. Ikkita
vodorod atomini
biriktirsa, II valentli, uchta vodorod
atomini biriktirsa,
III valentli va hoka-
zo hi soblanadi. Masalan, HCl mod-
dasida xlor – I valentli; H
2
O da kis-
lorod – II valentli; NH
3
da azot – III
valentli.
Ba’zi
elementlar doimiy valentlik-
ka, ba’zilari o‘zgaruvchan valentlikka
ega.
VII II
ClO
14 : II = 7
14 : VII = 2
@edurtm_uz
53
Moddaning sharsimon
modeli
Moddaning
kimyoviy
formulasi
H
2
H
2
O
O
2
CO
2
Kimyoviy formula turlari
Moddaning
molekulyar formulasi molekula tarkibini ifodalaydi. Masalan, vodorod (H
2
),
xlor (Cl
2
), vodorod xlorid (HCl), uglerod (IV)-oksid (CO
2
), etan (C
2
H
6
), suv (H
2
O) kabi.
Moddaning
tuzilish yoki grafik formulasi molekulada atomlarning joylashuvini
ko‘rsatadi. Undagi har bir chiziqcha elementning valentligi yoki elektronlar juftligini bildiradi.
Masalan:
Moddani
elektron formula orqali ham ifodalash mumkin. Elektron formula molekuladagi
bog‘lanishlarni sxematik tarzda ko‘rsatadi.
1. Elementlarning valentliklaridan foydalanib, birikmalarning formulasini yozing:
A)
kaliy bilan ftor;
B) kislorod bilan magniy;
C) vodorod bilan kalsiy; D)
ftor bilan alyuminiy;
E) kislorod bilan alyuminiy.
2. Birikmalarning grafik formulalarini tuzing va har bir atomning valentligini aniqlang.
A) HCl;
B) BeCl
2
;
C) AlBr
3
;
D) PH
3
;
E)
TiC.
3. Quyidagi birikmalarning molekulyar formulalarini yozing.
Topshiriqlar
3CuCI
2
2O
3
5AI
2O
O
2
3O
2
Koeffitsiyent
2 atom kislorod 1 molekula kislorod
3 molekula kislorod
Ba’zi elementlar molekulalar shaklida bo‘ladi:
H
2
, N
2
, O
2
, F
2
, Cl
2
, Br
2
, J
2
.
indeks
←
indeks
←
indeks
←
indeks
←
@edurtm_uz
