|
Toshkent – 2022 kimyoBog'liq 7 SINF XIMIYA YANGI NASHR 2022 indd 7 53 taqdimot, 7вввввв, 71, Sezgi. Axrarova Shoira Batirovna MM-8 PP guruh — копия, ДОКУМЕНТ, 68366, to\'liq zaboyli burg\'ulash.olmosli dolotalar, jadval, CE8fw7uYNnkwkwvtvk5JT9VGdBrvfld3LGbiDQSv, 6-amaliy, Asliddin5, Anvar 7, larexdan 4 mustaqil ish, 1 sharh ishi kiberII BOB. 6-MAVZU
Kimyoviy formula. Valentlik
O‘rganiladigan tushunchalar
• Kimyoviy formula
• Valentlik
• Indeks
Kimyoviy formula – birikma tarkibidagi elementlarni va
ularning nisbatlarini ko‘rsatish uchun ishlatiladigan kimyo-
viy belgilar to‘plami. Kimyoviy formulalarni yozishning
muayyan usullari va qoidalari mavjud. Kimyoviy formula-
larni yozishni bilish uchun kimyoviy elementlar va ularning
belgilarini yodlab olish kerak. Siz yodlay olmaydigan belgi-
larni esa davriy jadvaldan topishingiz mumkin.
Molekulalar hosil bo‘lishida atomlar tasodifiy emas, balki
maxsus kimyoviy bog‘lanishlar orqali ma’lum bir ketma-ket-
likda bog‘lanadi. Har bir atom faqat ma’lum miqdordagi
bunday bog‘lanishlarni hosil qilishi mumkin. XIX asrda olim-
lar turli elementlarning atomlari boshqa atomlarni o‘zlariga
biriktirish qobiliyatiga ega ekanini aniqladilar.
Valentlik – ma’lum bir element atomining boshqa element
atomlari aniq sonini biriktirib olish imkoniyati.
Tarixiy eslatma
Bu suvning
grafik formulasi.
Formuladan kislorod atomining mole-
kuladagi ikkita vodorod atomiga bog‘-
langanini, vodorod atomlari esa bog‘lan-
maganini ko‘rish mumkin. Kis lorod atomi
ikkita bog‘ hosil qiladi. Shuning uchun kis-
lorodning valentligi ikki, vodorod atomlari
esa bittadan bog‘ langani uchun valentligi
bir deb belgilanadi. Demak, suv moleku-
lasi ikkita vodo rod (H) va bitta kislorod (O)
atomlaridan tashkil topgan.
Xuddi shu formulani
molekulyar holatda
yozamiz:
H
2
O
Vodorod kimyoviy belgisining pastki o‘ng
tomonida turgan 2 raqami
indeks deb ata-
ladi va suv tarkibidagi vodorod atomlari
sonini ko‘rsatadi.
Vodorod atomi hech qachon bittadan or-
tiq boshqa element atomini biriktirib olmay-
di. Shuning uchun vodorodning valentligi
boshqa elementlar valentligini belgilashda
o‘lchov birligi sifatida qabul qilingan.
|
| |
