baland tog‘lar, tundra,
odam qadami etmagan tayga, o ‘rmon,
cho‘l, yarim cho‘l, sahro hamda nam subtropik va boshqalami
o ‘z ichiga oladi. Shuning uchun ham ularning florasi juda boy.
U
19000 dan ortiq o ‘simlik turlaridan tashkil topgan. Shular
ichida dorivor о‘simliklar ham ko ‘p. Ammo hozirgi vaqtda ularni
hammasidan ham tibbiyotda kasalliklarni
davolash uchun hali
to ‘liq foydalaniimayapti.
Sobiq Ittifoq Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan 1990-
yilda chop etilgan dori vositalari rasmiy ro ‘yxatida tibbiyotda
ishlatiladigan 282 ga yaqin shifobaxsh о ‘simliklar keltirilgan. 1
19 8 1 -1985-yillarda Sobiq Ittifoq kimyoviy farmatsevtika
sanoatiga qarashli korxonalarda 254 xil fitopreparatlar ishlab
chiqarilgan. Shu dorivor preparatlar 152 tur dorivor о ‘simliklardan
olingan va 171 xil mahsulotlar tayyorlangan. Shu ko'rsatilgan
dorivor mahsulotlar asosan Sobiq
Ittifoq hududida yovvoyi
holda o ‘sadigan hamda ayrim xo ‘jaliklar dalalarida o ‘stiriladigan
dorivor о ‘simliklardan tayyorlangan.
Yuqorida k o‘rsatilganidek kimyo-farmatsevtika sanoati,
Galen laboratoriyalari va dorixonalar ehtiyojini qondirish
maqsadida har yili katta miqdorda dorivor о ‘simliklar mahsuloti
tayyorlanadi.
Mahsulotlar asosan yovvoyi holda o ‘sadigan dorivor
о ‘simliklardan yig‘iladi. Yil sayin dorivor o ‘simliklar mahsulotiga
b o ig a n talab oshmoqda. Shuning
uchun tayyorlanadigan
mahsulotning miqdori ham oshmoqda.
Yovvoyi holda o ‘sadigan dorivor o ‘simliklarning zaxirasi
har qancha ko‘p b o ‘lmasin, yildan-yilga ko‘payib borayotgan
tayyorlash miqdorini qondirish hamda tabiiy sharoitda o ‘sadigan
o ‘simliklarni saqlab qolish uchun ularni yig‘ishni to ‘g‘ri
uyushtirilishi kerak harnda mahsulotlarni tayyorlashni ilmiy
asoslangan qat’iy rejaga rioya qilingan holda olib borish zarurdir.
Dorivor о ‘simliklar xom-ashyosini
tayyorlashda quyidagi
tadbirlar bajariladi:
/ '
17
1. Dorivor o ‘simliklami tayyorlash ishini uyushtirish.
2. Mahsulotni yig‘ish.
3. Y ig'ilgan mahsulotni quritish.
4. Y ig‘ilgan mahsulotni standart holiga keltirish.
5. Mahsulotlami idishlarga joylashtirish (qadoqlash).
6. Mahsulotlami transport vositalari bilan jo ‘natish.
7. Dorivor mahsulotlami saqlash.
Dorivor о ‘simiiklar xom-ashyosini tayyorlashni o ‘z vaqtida
to ‘g ‘ri uyushtirish juda katta ahamiyatga ega bo‘lib, odatda, bu
isb bilan tuman markaziy dorixonasi (TMD - SRA) shug‘ullanadi.
j u inan hududida dorivor о ‘simiiklar mahsulotini tayyorlash
jgfrlarini uyushtirish bilan TMD da katta provizor - farmakognost
]avozimidagi
mutaxassis, agarda bunday lavozim b o ‘lmasa, u
holda dorixona mudirining o ‘rinbosari yoki shu vazifani bajarish
ytIklangan biror boshqa mutaxassis shug‘ullanadi.
TMD da tuman bo'yicha dorivor o ‘simliklami tayyorlashni
uyushtirishga javobgar mutaxassis quyidagilami bajaradi va
taShkil qiladi:
- tuman b o ‘yicha dorivor o ‘simliklaming
tayyorlash rejasini
qilish va uni tumanda yig ‘ish mumkin bo'lgan dorivor mahsulot
m iqdoriga solishtirgan holda aniqlash;
- tuman ro ‘znomasi va radiosi orqali xalq o ‘rtasida qanday
(Jorivor o‘simliklar qachon,
qanday qilib, qaerda yig ‘ilishi,
qUritilishi, sotib olish bahosi hamda qaerda topshirilishi lozimligi
t0 ‘g ‘risida to ‘liq axborot beradigan tegishli tushuntirish ishini
0ЦЪ borish;
- xuddi shu k o ‘rsatilgan masalalami to ‘liq aks ettiradigan
varaqalami chop ettirish va uni aholi ko ‘p yig‘iladigan, hammaga
