• TCP/IP modeli
  • Tushunchalar




    Download 0,55 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet11/16
    Sana02.02.2024
    Hajmi0,55 Mb.
    #150717
    1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
    Bog'liq
    a5

    Ethernet tarmoqlari 
    Ethernet (IEEE 802.3) eng keng tarqalgan tarmoqni tashkil etish 
    usuli. Ethernet tarmoqlarining asoschisi Robert Metcalfe (R. Metcalfe 
    1973). Keyinchalik u tarmoq texnologiyalari sohasidagi eng mashhur 
    kompaniyalardan biri bo‘lgan 3COM kompaniyasiga asos soldi. 
    Ethernet-ning asosiy g‘oyalari har bir tarmoq kompyuteriga 
    biriktirilgan va tarmoqlarda paketlarning resurslari va qabul 
    qiluvchilarni aniqlash uchun ishlatiladigan koaksial kabel (BNC) va 
    48 bitli manzil (MAC manzil) dan foydalanishdir. Dastlab Ethernet 
    tezligi 3 Mbit/s gacha bo‘lgan. Hozirgi vaqtda u 100 Gbit/s gacha 
    oshirildi (Gigabit Ethernet). 
    TCP/IP modeli 
    TCP/IP protokoli har bir xostning (kompyuterning) IP- 
    manzillaridan foydalanishga asoslangan: a,b,c,d (barcha to‘rt raqamlar 


    0 dan 255 gacha oraliqda) va tarmoq orqali xabarda qabul qiluvchi 
    manzili va paket raqamini o‘z ichiga olgan belgilangan o‘lchamdagi 
    paketlarni yo‘naltirishni ta’minlaydi. TCP/IP protokoli tarmoq 
    paketlarini tashishni ta’minlaydi, xabar jo‘natuvchi tomonidan 
    paketlarga bo‘linadi va xabar qabul qiluvchi tomonidan paketlardan 
    yig‘iladi. IP manzil kompyuter foydalanuvchisiga Internet provayder 
    tomonidan doimiy ravishda belgilanishi (statik) mumkin, yoki, 
    Internetga kirishda dinamik (har safar har xil) ravishda tayinlanishi 
    mumkin. TCP/IP uchun eng keng tarqalgan zamonaviy nom Internet 
    protokol to‘plami (Internet Protocol Suite) hisoblanadi. TCP/IP 
    stekida 4 ta pog‘ona belgilangan. 
    TCP/IP stekining amaliy pog‘onasi OSI modelining eng yuqori 
    uchta pog‘onasiga mos keladi: amaliy, taqdimot va seans. Tizim 
    tomonidan taqdim etilgan xizmatlarni foydalanuvchi dasturlari bilan 
    birlashtiradi. Turli mamlakatlar va tashkilotlarning tarmoqlarida ko‘p 
    yillar davomida ishlatilgan TCP/IP stek ko‘plab protokollar va amaliy 
    pog‘onadagi xizmatlarni o‘z ichiga olgan. Bularga FTP, telnet, SMTP, 
    HTTP va boshqalar kiradi. 
    TCP/IP stekining transport pog‘onasi yuqori pog‘onaga ikki 
    turdagi xizmatni ko‘rsatishi mumkin: 
     
    kafolatlangan yetkazib berish, TCP (Transmission Control 
    Protocol) protokoli tomonidan ta’minlanadi;

     
    imkon darajasida yetkazib berish (ya’ni, yetkazib berish 
    kafolatlanmagan), yoki maksimal kuch bilan, UDP (User Datagram 
    Protocol) protokoli bilan ta’minlanadi.

    TCP protokoli ma’lumotlarning ishonchli uzatilishini ta’minlash 
    uchun mantiqiy aloqani o‘rnatishni ta’minlaydi, bu unga paketlarni 
    raqamlash, qabul qilib olinganligini tasdiqlash, yo‘qotilgan taqdirda 
    qayta uzatishni tashkil etish, dublikatlarni tan olish va yo‘q qilish, 
    paketlarni ular joylashgan tartibda amaliy pog‘onaga yetkazish 
    imkonini beradi. Ushbu protokol, yuboruvchi va qabul qiluvchi 
    kompyuterlarining obyektlariga, ma’lumotlarni ikki tomonlama 
    (dupleks) almashish imkonini beradi. TCP kompyuterlardan birida 
    hosil bo‘lgan bayt oqimini tarmoq tarkibiga kiradigan boshqa 
    kompyuterga xatosiz yetkazish imkonini beradi. TCP baytlar oqimini 
    bo‘laklarga ajratadi va ularni ishlov beriladigan pog‘onaga o‘tkazadi. 


    Ushbu bo‘laklar belgilangan joyga yetkazilgandan so‘ng, TCP yana 
    ularni doimiy ravishda baytlar oqimiga to‘playdi. 
    Ushbu darajadagi ikkinchi protokol - UDP - bu eng oddiy 
    datagrammali protokol bo‘lib, ma’lumotlar ishonchli almashinuvi 
    vazifasi umuman qo‘yilmagan yoki yuqori pog‘onada - amaliy 
    pog‘ona yoki foydalanuvchi ilovalari yordamida hal qilinadigan 
    hollarda undan foydalaniladi. 
    TCP va UDP protokollarini amalga oshiradigan 
    dastur 
    modullari, amaliy pog‘ona protokoli modullari kabi, xostlarga 
    o‘rnatiladi. 

    Amaliy 

    Transport 

    Tarmoq 

    Tarmoq 
    interfeysi 
    6.6- rasm. TCP/IP modeli 
    Tarmoq pog‘onasi, shuningdek Internet pog‘onasi deb ham 
    ataladi, bu butun TCP/IP arxitekturasining asosi hisoblanadi. Aynan 
    shu pog‘ona funksiyalari OSI modelining tarmoq pog‘onasiga to‘g‘ri 
    keladi, ko‘pgina birlashgan tarmoqlarda paketlarning harakatlanishini 
    ta’minlaydi. Tarmoq pog‘onasining asosiy protokoli bu IP (Internet 
    Protocol). Uning vazifasi paketni tarmoqlar o‘rtasida tarqatishdir. 
    TCP/IP tarmoq pog‘onasi ko‘pincha IP ga nisbatan yordamchi 
    funksiyalarni bajaradigan protokollarni o‘z ichiga oladi. Avvalo, bu 
    tarmoq topologiyasini o‘rganadigan, marshrutlarni aniqlaydigan va 
    marshrutlash jadvallarini tuzadigan RIP, OSPF, IS-IS va BGP 
    marshrutlash protokollari, ular asosida IP protokoli paketlarni to‘g‘ri 
    yo‘nalishda harakatlantiradi. Xuddi shu sababga ko‘ra tarmoq 
    Ma’lumot 
    Segment 
    Paket 
    Bitlar va 
    kadrlar 


    22 bit 
    24 bit 
    Interfeys 
    identifikatori 
    Ishlab chiqaruvchi 
    identifikatori 
    pog‘onasiga yana ikkita protokollar tayinlanishi mumkin: ICMP 
    (Internet Control Message Protocol) bu marshrutizator paketni uzatish 
    paytida yuz bergan xatoliklar to‘g‘risida resursga ma’lumot uzatish 
    uchun mo‘ljallangan va IGMP (Internet Group Management Protocol) 
    esa bir vaqtning o‘zida bir nechta manzilga paketlarni yo‘naltirish 
    uchun ishlatiladi. 
    OSI modelining pastki pog‘onalari (kanal va fizik) uzatuvchi 
    vositaga kirish, kadrlarni shakllantirish va elektr signallari darajalarini 
    muvofiqlashtirish, 
    kodlash, 
    sinxronizatsiya 
    va 
    ba’zi boshqa 
    funksiyalarni amalga oshiradi. TCP/IP stekining pastki pog‘onasida 
    vazifa ancha sodda - u faqat tarmoq tarkibiga kiritilgan tarmoq 
    texnologiyalari bilan o‘zaro aloqani tashkil qilish uchun javobgardir. 

    Download 0,55 Mb.
    1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




    Download 0,55 Mb.
    Pdf ko'rish