• Ta’rif
  • Guruhlashlar (gruppalashlar)




    Download 1,93 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet20/85
    Sana01.01.2024
    Hajmi1,93 Mb.
    #129364
    1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   85
    Bog'liq
    kombinatika, ehtimol 230170022338

    1.4. Guruhlashlar (gruppalashlar). Endi 
    to„plam elementlari-
    dan 
    taliklar emas, balki qism to„plamlari tuzaylik. Ular o„z tarkibidagi 
    elemenlari bilan bir-biridan farq qiladi.
    Masalan: 
    to„plam bo„yicha tuzilgan ta 
    elementli
    uchtaliklar biz aytayotgan qism
    to„plamlaridir.
    ta elementli to„plamning ta elementli qism to„plamlari shu 
    elementlardan 
    tadan olib tuzilgan takrorsiz guruhlashlar (kombinat-
    siyalar) deyiladi.
    Ta’rif:  Guruhlashlar deb
    ta elementdan tadan olib tuzilgan 
    va bir-biridan eng kamida bitta element bilan farq qiladigan 
    o„rinlashtirishlarga aytiladi.
    Teorema. 
    ta elementdan tadan olib tuzilgan guruhlashlar soni
    formula bilan topiladi. 
     ta elementdan tuzilgan guruhlashlar soni
    bilan belgilanadi. (
    - fransuzcha combinasion – guruhlash so„zining 
    bosh harfi). 
    Isboti: 
    to„plamning ta elementlardan iborat to„plam ostilarini 
    (qism to„plam) tuzish uchun 
    elementlardan tashkil topgan 


    38 
    to„plam ostilariga qolgan 
    ta elementlardan bittasini qo„yish 
    kerak bo„ladi. Elementlar soni 
    bo„lgan to„plam ostilari
    ta 
    bo„lgani uchun, shuncha to„plam ostilarining hir birini 
    usul 
    bilan 
    ‒ elementli to„plam ostilariga aylantirish mumkin va ularning 
    soni 
    bo„ladi.
    Lekin bu to„plam ostilarining hammasi har xil bo„lmaydi, chunki 
    bunday 
    ta elementli to„plam ostilarini ta usul bilan tuzish mumkin. 
    Shuning uchun ham topilgan son 

    ta elementli 
    to„plam ostilari soni 
    dan 
    marta katta bo„ladi, ya‟ni
    Oxirgi rekkurent munosabatni ketma-ket tatbiq etib
    tenglikdan teoremaning isboti kelib chiqadi. 
    Guruhlashlarni quyidagicha ham tushunish mumkin: 
    ta elementli to„plamning ta elementli qism to„plamlari shu 
    elementlardan 
    tadan olib tuzilgan guruhlashlar deyiladi.
    Yuqoridagilardan ma‟lumki, 
    to„plamning ta elementli to„plam 
    ostilari (qism to„plam) soni 
    songa teng va bu to„plam ostilarining har 
    birini 
    usul bilan tartiblash mumkin. Demak, ko„paytirish qoidasiga 
    asosan, 
    to„plamning hamma ta elementli to„plam ostilarini
    usul bilan tartiblab chiqish mumkin. Boshqacha aytadigan bo„lsak, har 
    bir 
    ta elementdan tadan olib tuzilgan guruhlashlarda elementlarni 
    o„rni almashtirilsa
    ta elementli o„rin almashtirishlar hosil bo„ladi. 
    Guruhlashlar sonini o„rin almashtirishlar soniga ko„paytirsak, mavjud 
    barcha 
    o„rinlashtirishlar soni hosil bo„ladi. Demak, barcha 
    o„rinlashtirishlar soni 
    songa teng. Bundan
    formula kelib chiqadi.
    Guruhlashlar quyidagi xossalarga ega:

    Download 1,93 Mb.
    1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   85




    Download 1,93 Mb.
    Pdf ko'rish