38
hosil olishda qo‘shimcha oziq moddalar bilan oziqlantirishni talab etadi. Oziq
moddalar yer yuzasidan pastki qatlamlarga qarab borgan sari,
yanada kamayib
boraveradi. Bo‘z tuproqli yerlar haydalma qatlamida chirindi 0,6-0,8-1% atrofida
bo‘lib, kashtan tuproqda u 2-3 %ni tashkil qiladi.
Tuproq strukturasini me’yor darajasida saqlash, namlikdan to‘g‘ri foydalanish
maqsadida, O‘zbekiston sharoitida ko‘p yillik dukkakli ekinlar ekish, ularni ko‘kat
o‘g‘it
sifatida haydab tashlash, yerni chuqur qilib haydashni va vaqti-vaqti bilan
yumshatib turish, tuproqqa yetarli miqdorda qatlamlab organik va mineral o‘g‘itlar
solib turish yaxshi samara beradi.
Yuqorida aytib o‘tilganidek, O‘zbekistonning tuprog‘i nihoyatda xilma-xildir.
Shunga ko‘ra, biz bog‘dorchilik mintaqalariga taalluqli ayrim tuproq turlari haqida
qisqacha to‘xtalib o‘tishni joiz deb topdik.
Sug‘oriladigan och tusli bo‘z
tuproqlar.
Och tusli bo‘z tuproqlar O‘zbekiston
yerlarining tekislik qismida joylashgan. Shundan 3/1 qismi suv manbalari yaqinida
bo‘lib, u yerlarda dehqonchilik qilish, ekinlardan mo‘l hosil olish uchun juda qulay
yerlardir. Sug‘oriladigan och tusli bo‘z tuproqlar Mirzacho‘lning sharqiy qismida,
Farg‘ona vodiysining tog‘oldi qiyaliklarida hamda vodiyning g‘arbiy va markaziy
qismidagi
yuqori hududlarida, Zarafshon daryosining o‘rta qismida, Qashqadaryo
vodiysida, Surxondaryo daryolarining quyi qismlarida tarqalgan.
Och tusli bo‘z tuproqlar tuzilishi
hamda xossalariga qarab, yangidan
sug‘orilayotgan va qadimdan sug‘orib kelinayotgan bo‘z tuproqlarga bo‘linadi. Vu
yerlarda katta-katta massivlarda bog‘-rog‘lar,
barpo etib, ayniqsa qishki meva va
uzum navlarini ekib, ko‘plab shirin-shakar mevalar yetishtirish mumkin.
