2. Oqıw sayaxatlarına tayarlıq h’a’m sayaxat ushın za’ru’r buyımlar




Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet113/140
Sana18.05.2024
Hajmi1,58 Mb.
#241765
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   140
Bog'liq
Vaxabov X, Gaypova R, Tursinov M. Geografiyanı oqıtıw metodikası

16. 2. Oqıw sayaxatlarına tayarlıq h’a’m sayaxat ushın za’ru’r buyımlar
Oqıw sayaxatlarına shıg’ıwdan aldın tayarlıq jumısları alıp barıladı. Tayarlıq 
jumısları to’mendegi bo’limlerge bo’linedi: teoriyalıq, a’meliy, sho’lkemlestiriw. 
Teoriyalıq tayarlıq barısında oqıw sayaxatında a’melge asırılatug’ın jumıslar 
tu’rine qarap oqıwshılardın’ bilimleri bekkemlenedi. Oqıw u’skeneleri h’aqqında 
bilimler ta’biyatqa sho’lkemlestiriletu’g’ın sayaxatqa barıwdan aldın klass 
sharayatında bekkemlenedi, geografiyalıq qabıq, litosfera, gidrosfera, atmosfera, 
biosfera h’aqqındag’ı teoriyalıq bilimler ta’kirarlanadı. 
A’meliy tayarlıq basqıshında oqıwshılarg’a sayaxat dawamında za’ru’r 
bolatug’ın jumıs usılları h’aqqında bilim h’a’m ko’nlikpeler beriledi. Eger oqıw 
sayaxatı da’rya alabı boylap o’tkiziletug’ın bolsa da’ryanın’ ko’ndelen’ kesimin, 
suwdın’ tazalıg’ın, tezligin h’a’m suw sarpın anıqlawdı biliwi kerek.
Sho’lkemlestiriw tayarlıg’ı to’mendegi basqıshlardan ibarat: 
Oqıtıwshı sayaxat temasın dag’azalap, sayaxattın’ maqseti h’a’m rejesi menen 
oqıwshılardı tanıstıradı, rejede bag’dar, toqtaw orınları ko’rsetiliwi lazım; 

Sayaxattın’ maqsetin oqıtıwshı anıqlaydı. Sayaxat maqseti, oqıwshılarg’a 
topografiyalıq kartalar menen orında islew ko’nlikpelerin qa’liplestiredi. Klass 
toparlarg’a bo’linip, h’a’r bir toparda 5-6 oqıwshı bolıwı lazım. Ha’r topardın’ 
wazıypaları tu’sindiriledi;

Oqıwshılaryuın’ qalay kiyiniwi, nelerdi o’zleri menen alıp ju’riwi, sayaxatta 
o’zlerin qanday tutıwların h’a’m qa’wipsizlik qag’ıydalarına boysınıwları h’aqqında 
ko’rsetpe beriledi.
Oqıtıwshı sayaxattın’ maqseti h’a’m wazıypalarınan kelip shıg’ıp kerekli 
buyımlar, priborlar h’a’m a’sbaplar dizimin du’zedi h’a’m olardı jıynaydı. Oqıw 


164 
sayaxatlarında to’mendegi a’sbap-u’skeneler kerek bolıw mu’mkin; kompas, 
termometr, reyka, arqan, karta, barometr h’a’m t.b. 
Oqıw sayaxatların na’tiyjeli o’tkiziw sayaxat o’tkiziletug’ın orındı tan’lawg’a 
baylanıslı. Eger sayaxattın’ teması relef formaların u’yreniwge arnalg’an bolsa, ilajı 
barınsha relef formaları h’a’r tu’rli bolg’an orınlar tan’lanıwı kerek. Taw jınıslarına 
arnalg’an sayaxatlardı o’tkiziwde geologiyalıq qazılmalar bolg’an orınlar tan’lanadı. 
Oqıw sayaxatları o’tkiziletug’ın orınlardı tan’lawda to’mendegilerge itibar beriw 
lazım: 

tan’lang’an 
orın oqıw temalarına, u’lketanıwdın’ maqseti h’a’m 
wazıypalarına say keliwi za’ru’r. Demek, u’lketanıw materialları menen tikkeley 
baylanısta bolg’an tema h’a’m maqsetlerde u’yreniwde; 

o’zine ta’n oqıw sayaxatı obektleri boyınsha mag’lıwmatlardan paydalanıw, 
u’yreniw, olardı su’wretlew h’a’m tikkeley ko’riw imkaniyatın jaratıw lazım; 

oqıw sayaxatları dawamında ta’rbiyalıq jumıslar a’melge asırılıwı kerek. 
Ma’selen: mektep jaylasqan awıl, rayon, qalada jog’alıp baratırg’an o’simlik h’a’m 
h’aywanat du’nyasının’, kem ushırasatug’ın ta’biyat esteliklerine sayaxat h’a’m t.b. 

oqıw sayaxatlarında oqıwshılardın’ jası menen baylanıslı bolg’an 
o’zgesheliklerdi esapqa alıw; 

geografiya h’a’m u’lketanıw obektlerinin’ o’zgeriwinde oqıwshılar ta’repinen 
qabıl etiliwinin’ emotsional ta’replerin esapqa alıw; 

oqıtıwshı h’a’m oqıwshılardın’ oqıw sayaxatların o’tkiziwge tayarlıq 
da’rejesin esapqa alıw;

oqıw sayaxatlarında tiyisli mag’lıwmatlar jıynalıp esabat formasında 
tapsırıladı.

Download 1,58 Mb.
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   140




Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



 2. Oqıw sayaxatlarına tayarlıq h’a’m sayaxat ushın za’ru’r buyımlar

Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish