- ma’lumotlami noto‘g ‘ri yangilashlar va (yoki)
ularga ruxsatsiz
kirishdan himoyalashni ta’minlash usullari;
- ma’lumotlar bazasini dolzarb holda ushlab turish va h.k.lar haqida
tushunchaga
ega
bo‘lmagan
yoki
ega
bo‘lishni
istamagan
foydalanuvchilarga ham ma’lumotlarga kirish imkonini berishi kerak.
MBBT o‘zining ushbu funksiyalaridan asosiylarini bajarayotganda
ma’Iumotlaming turli bayonlaridan foydalanishi kerak. Bu bayonnomalar
qanday yaratiladi?
Ma’lumotlar bazasi loyihasini predmet (mavzu)
sohasini tahlil
qilishdan va alohida foydalanuvchilaming (tashkilot xizmatchilari;
ma’lumotlar bazasi ular uchun yaratiladi) unga qo‘yadigan talablarini
aniqlashdan boshlash zarur. Bu jarayon keyinchalik batafsilroq ko'riladi,
bu yerda esa quyidagini qayd qilamiz - odatda loyihalash bir odamga (bir
guruh odamlarga) -
ma ’lumotlar bazasi adminstratorlariga (MBA)
topshiriladi. U - tashkilot tomonidan maxsus ajratilgan xodim yoki
ma’lumotlarga mashina ishlovi berish bilan yaxshi tanish bo'lgan,
ma’lumotlar bazasidan kelajakda foydalanadigan odam bo‘lishi mumkin.
M a’lumotlar bazasining mazmuni haqida foydalanuvchilar fikrini
jamlash natijasida olingan hamda bo‘lajak ilovalarda zarur bo‘lib
qolishi
mumkin bo‘lgan ma’lumotlar haqida o'zining tushxmchalarini birlashtirib,
MBA dastlab yaratilayotgan ma’lumotlar bazasining umumlashgan
noformal bayonini yaratadi. Ma’lumotlar
bazasini loyihalash ustida
ishlayotgan hamma odamlar uchun tushunarli bo‘lgan tabiiy til, matematik
formulalar, jadvallar, grafiklar va boshqa
vositalardan foydalanib
bajarilgan bu bayonnoma
m a ’Iumotlaming infologik modeli deb ataladi
(2.2-rasm).
Bunday insonga yo‘nalgan model ma’lumotlar saqlanadigan
muhitning fizik parametrlaridan batamom mustaqil bo‘ladi. Borib-borib
bunday
muhit kompyuter emas, balki inson xotirasi boiishi mumkin.
Shuning uchun real dunyodagi qandaydir o'zgarishlar infologik modeldagi
qandaydir o‘zgarishni taqozo qilmaguncha, bu model o‘zgarmasligi kerak;
qandaydir o‘zgarishdan murod - model predmet sohasini aks ettirishni
davom ettirishi lozim.
2.2-rasmda ko‘rsatilgan boshqa modellar kompyuterga yo‘nalgan.
Ular yordamida MBBT dasturlar va foydalanuvchilarga saqlanayotgan
ma’lumotlarga ularning fizik joylashishini o'ylab o'tirmasdan,
faqat
ulaming nomi bilangina kirish imkonini beradi. Zarur bo‘lgan
22
