|
m.Vhuootbmln* Ьаюти flak.-mrBog'liq Kompyuterli Loyihalashm.Vhuootbmln* Ьаюти flak.-mr
yazavUri liuaniuinu iixitaib
4 Uihbn yoznvtudiu zaj*n bo'lspcn
m:)'hunortuiu .ijinfwli n b itu fom u tL w hnm h
u i w bo b i i . b ei d e m k o 'iu u slu a hosil
qibxli
va
k tim f 'k M iilib b i l i l f n u b va r*nniii.il
yo ki .w nlly «Lunnnnip Khchi f t U u s if i
i u i k
I
i
M-Vluuiorlu ynn51l.1ng.11nh yoki k u ini g.md-i
< h m p o 's d u tL шпШп b ja iih d i
MBBT
2-fo ji lnl»U4V-
(b m a n if da.Ttmi
MBBT
f W t y ii b m m -
lasm m c d astan
Opei «и ди
ran v i Ь««Ц а
xm&at dasfm lan
Saqtnmyotcrm
m a'Iianotlatnln g
bayoiu
M A L U M O T L A R
MVLUMOTLAR BAZAST
M BB T liing
boshrp
m o d u li» !
2.1- rasm. MBBTdan foydalanganda dasturlar va ma’lumotlar orasidagi bog‘lanish
MBBT hamma foydalanuvchilarga jumladan:
- ma’lumotlaming xotirada fizik joylashuvi va ulaming bayoni;
- so‘ralayotgan ma’lumotlami qidirib topish mexanizmi;
- bir xil ma’lumotlami, amaliy dasturlami ko‘p foydalanuvchilar bir
vaqtning o‘zida so‘raganda hosil boMadigan muammolar;
2\
- ma’lumotlami noto‘g ‘ri yangilashlar va (yoki) ularga ruxsatsiz
kirishdan himoyalashni ta’minlash usullari;
- ma’lumotlar bazasini dolzarb holda ushlab turish va h.k.lar haqida
tushunchaga
ega
bo‘lmagan
yoki
ega
bo‘lishni
istamagan
foydalanuvchilarga ham ma’lumotlarga kirish imkonini berishi kerak.
MBBT o‘zining ushbu funksiyalaridan asosiylarini bajarayotganda
ma’Iumotlaming turli bayonlaridan foydalanishi kerak. Bu bayonnomalar
qanday yaratiladi?
Ma’lumotlar bazasi loyihasini predmet (mavzu) sohasini tahlil
qilishdan va alohida foydalanuvchilaming (tashkilot xizmatchilari;
ma’lumotlar bazasi ular uchun yaratiladi) unga qo‘yadigan talablarini
aniqlashdan boshlash zarur. Bu jarayon keyinchalik batafsilroq ko'riladi,
bu yerda esa quyidagini qayd qilamiz - odatda loyihalash bir odamga (bir
guruh odamlarga) - ma ’lumotlar bazasi adminstratorlariga (MBA)
topshiriladi. U - tashkilot tomonidan maxsus ajratilgan xodim yoki
ma’lumotlarga mashina ishlovi berish bilan yaxshi tanish bo'lgan,
ma’lumotlar bazasidan kelajakda foydalanadigan odam bo‘lishi mumkin.
M a’lumotlar bazasining mazmuni haqida foydalanuvchilar fikrini
jamlash natijasida olingan hamda bo‘lajak ilovalarda zarur bo‘lib qolishi
mumkin bo‘lgan ma’lumotlar haqida o'zining tushxmchalarini birlashtirib,
MBA dastlab yaratilayotgan ma’lumotlar bazasining umumlashgan
noformal bayonini yaratadi. Ma’lumotlar bazasini loyihalash ustida
ishlayotgan hamma odamlar uchun tushunarli bo‘lgan tabiiy til, matematik
formulalar, jadvallar, grafiklar va boshqa vositalardan foydalanib
bajarilgan bu bayonnoma m a ’Iumotlaming infologik modeli deb ataladi
(2.2-rasm).
Bunday insonga yo‘nalgan model ma’lumotlar saqlanadigan
muhitning fizik parametrlaridan batamom mustaqil bo‘ladi. Borib-borib
bunday muhit kompyuter emas, balki inson xotirasi boiishi mumkin.
Shuning uchun real dunyodagi qandaydir o'zgarishlar infologik modeldagi
qandaydir o‘zgarishni taqozo qilmaguncha, bu model o‘zgarmasligi kerak;
qandaydir o‘zgarishdan murod - model predmet sohasini aks ettirishni
davom ettirishi lozim.
2.2-rasmda ko‘rsatilgan boshqa modellar kompyuterga yo‘nalgan.
Ular yordamida MBBT dasturlar va foydalanuvchilarga saqlanayotgan
ma’lumotlarga ularning fizik joylashishini o'ylab o'tirmasdan, faqat
ulaming nomi bilangina kirish imkonini beradi. Zarur bo‘lgan
22
ma’lumotlami
MBBT
tashqi
xotirada
saqlash
qurilmalarida
|
| |
