Xalqaro kompaniyalarning xorijiy filiallarida rahbarlarni

144 
Geotsentrik yo’nalish shunday korporatsiyalarda qo’llaniladiki, ular 
bir mamlakat manfaatlarini boshqalardan yuqori qo’ymaydilar va 
muammolarga baynalmilal yondashadilar. Xususan, xorijiy filial yuqori 
rahbariyati tarkibiga o’z mamlakatidan tashqari ish tajribasiga ega turli 
millat vakillarini kiritadilar. Korporatsiya xorijiy filiali rahbariga ularning 
asosiy talabi – optimal kasbiy yaroqlilik va boshqarish kompetentligi 
ko’rsatkichi sifatida umumiy menejmentning yuqori darajasi hisoblanadi.
Bu uchta yo’nalishning hammasi rahbar lavozimlarga tayinlash 
strategiyasida ierarxiya aspektida qo’shib ishlatilishi mumkin. Masalan, 
xalqaro korporatsiya xorijiy filialini bosh kompaniyadan yuborilgan 
menejer boshqaradi, quyi darajalarda esa qabul qiluvchi mamlakatning 
milliy mutaxassislari ishlaydi. Bunday keng tarqalgan kombinatsiya xorijiy 
filialni bosh kompaniya bilan mustahkam aloqasini ta’minlaydi va shu 
bilan birga xorijiy filialning faoliyatida qabul qiluvchi mamlakatning 
sharoitlari xususiyatini hisobga olish imkoniyatini beradi. 
Ko’p xalqaro kompaniyalarda chet elda ishlash uchun xodimlarni 
tanlashga katta e’tibor beriladi. Chet elda ishlash uchun nomzodlar va 
ularning oila a’zolari stresslar, muloqot qilish bo’yicha psixologik 
testlardan o’tadi, kasbiy bilimlarni baholash o’tkaziladi. Chet elda ishlash 
uchun barcha oila a’zolarining hohishi va xorijiy madaniyatni oson qabul 
qila olishi zarur hisoblanadi. TMKlarning ko’pchiligi xalqaro menejerlarni 
chet elda ishlashga yo’naltirishga katta mablag’lar sarflaydi. Ya’ni ular 
uchun qabul qiluvchi mamlakatning tarixini, ana’analarni, ishbilarmon 
sheriklarni baholash, xorijiy korxonalar faoliyatini va ularning 
tuzilmalarini tashkil qilish masalalarini chuqur o’rganishni tashkil qiladi. 
Xalqaro kompaniya xorijiy filial menejeri chet elda korxona tashkil qilish 
loyihasini o’rganishga iloji boricha tezroq kirishishi zarur bo’lib, bu 
loyihaning vazifalari, marketing xususiyatlarini yaxshi o’zlashtirish va 
qabul qiluvchi mamlakatda investitsion iqlim haqida tuplangan axborotni 
baholashga imkon beradi. 
Global menejerning qabul qiluvchi mamlakatda sheriklar bilan 
yaxshi shaxsiy munosabatlar rivojlanishi uchun doimiylik zarur, yaxshi 
munosabatlar esa o’z navbatida mustahkam ishga doir aloqalarga olib 
keladi. Xalqaro kompaniyaning xorijiy filialida xodimlarni, ayniqsa 
mahalliy sheriklar bilan bevosita bog’langan xodimlarni almashtirishdan 
yiroq bo’lish zarur. Bu prinsipning ahamiyatini geografik uzoqlik va 
madaniyatlar farqlanishi kuchaytiradi.
Xorijiy filial menejerini tayinlashda uning qabul qiluvchi 
mamlakatda sheriklar bilan uzoq muddatli hamkorligini hisobga olish

145 
tavsiya qilinadi. bunday yo’nalishga harajatlar o’zini oklaydi, chunki chet 
elda ishlashga xodimlarni tanlashda xato qilish korporatsiyaga qimmatga 
tushadi. 
Xorijiy filial menejeri lavozimiga nomzodlarni tanlashda xalqaro 
tashkilotlar kadrlar departamentlari ba’zan bu lavozimga da’vogarlarning 
kasbiy malakasini baholash, raqobat kartalarini tuzish usulidan 
foydalanadi. Raqobat kartasining har bir punkti ballarda baholanadi; bunda 
eng ko’p ball to’plagan nomzod g’olib hisoblanadi. 
Xalqaro menejer lavozimiga nomzodlar kasbiy malakasini baholash 
raqobat kartasi quyidagi ko’rinishga ega (8.1-jadval): 

Download 1,44 Mb.