28
o’zgartirilishi mumkin emas va pullar qaytarilmaydi. Deyarli barcha ekskur-
sion tariflarda quyidagi umumiy qoidalar mavjud:
2 ta parvozning ham amalga oshirilishi.
Chiptaning amalda qo’llanilish muddati qisqartirilgan va bu turli xil mamla-
katlardan 1 oydan 6 oygacha farqlanadi.
Eng kam xorijda bo’lish muddati 7 kun, 10, 14 kun bo’lishi mumkin.
Tariflar milliy valyutada (ichki parvoz) yoki AQSh dollarida, yevroda (xalqaro
parvoz) belgilanadi.
Aviatashuvchilar imtiyozlarni 2 kategoriyaga bo’ladilar. Birinchisi davlat tomoni-
dan belgilanadi va aviakompaniyalar tomonidan majbur qabul qilinadi. Masalan,
Rossiyada
Sovet ittifoqining qahramoni, Slava ordeni sohiblari, Rossiya ijtimoiy
mehmaniting a’zolari, BOB a’zolari, BOB nogironlari, mehnatkashlari va nogiron
bolalar shular jumlasidandir. Yuqoridagi fuqarolar uchun bu imtiyozlar ularning
mavsumiy ishlatilinishini va hajmi shuningdek, nazorati davlat organlari tomonidan
amalga oshiriladi. Bunday vaziyatlarda aviakompaniyalar o’zlari
bu kabi tariflarni
yo’lga qo’yishga intilishadi. Bunday imtiyozlar asosan quyidagi shaxslarga qaratilgan
: ijtimoiy jihatdan juda kambag’al bo’lganlar uchun, nogiron bolalarni yetaklovchi-
lar uchun, byudjet sohasi ishchilari uchun, davollanish uchun yo’llanma berilgan
joylarga (borish va qaytish chiptalarini olgan holda), turistlar guruhi uchun, maktab
o’quvchilari guruhi uchun harbiy guruhi va havo transport ekipaj guruhlari uchun,
xalqaro
fuqarolarga, nafaqaxo’rlar uchun ichki tashuvlarda (borish va qaytish chip-
talarini olgan holda) ko’p bolali onalar ham shular jumlasidandir.
Tur operatorlik funksiyasida doimiy aviatashishlar uchun operatoning ofisidan
chiptani bronlash va xarid qilishda cheklovlar mavjud. Bunda mustaqil ravishda
avia chipta ofislaridan bronlash va xarid qilishni amalga oshirish uchun tur opera-
torga xalqaro aviatsiya transporti tashkiloti tomonidan akkreditatsiya qo’lga ki-
ritilishi kerak. Akkreditatsiyani qo’lga kiritmoqchi bo’lgan tur operator quyidagi tal-
ablarga javob brishi kerak:
1.
Turizm bozorida ishlaganlik tajribasiga ega ekanligi to’g’risida guvohnoma va
litsenziyaning mavjudligi;
2.
SES talabiga javob beradigan hujjat va yong’in xavfsizligi
ofisining mavjudli-
gi (xususiy yoki ijaraga olingan bo’lishidan qat’iy nazar);
3.
Aviakassir ish joyining kerak jihozlar bilan jihozlanganligi (mijozlarning hu-
jjatlashtirish ishlarining amalgam oshishida ayrim cheklovlarning mavjudligi,
yonmaydigan seyf, orgtexnika, tezkor signalizatsiya tugmasining mavjudligi
kabi);
29
4.
Personalning attestatsiyaga ega bo’lganligi (bronlash sistemasi va aviachiptalar
o’rnini to’ldirish maxsus o’quv kursiga qatnab, malakaga ega bo’lganligi)
shuningdek, yo’qotishlar uchun javobgar shaxsni tayinlash;
5.
Moliyaviy kafolat uchun ma’lum miqdordagi summani to’lash (odatda, bu
miqdor har bir buyurtmachi operator uchun avia chipta blankasida dollar
kursida ham o’rnatilgan bo’ladi);
6.
Elektron bronlash aviakompaniyasiga har oylik to’lovni
tur operator tomoni-
dan amalga oshirilishi.
Keyinchalik, hamkorlar to’g’risida aviakompaniya bilan shartnoma tuzilgach, tur
operator javobgar shaxsning nomi ostida raqamlangan aviachipta blankalariga aniq
hajmda buyurtma beriladi va qo’lga kiritiladi. Ularning qattiq saqlanishi va hisoboti
seyfda saqlanadi. Tur operator mustaqil ravishda aviakompaniya electron bronlash
xizmatidan foydalanadi va mijozlarga aviachiptalarni nashr qildiradi. Har bir
aviachiptaning bo’sh blankasi uchun tur operator aviakompaniyaga jarima to’laydi
(jarima haqi shartnomada ko’rsatiladi), shuningdek har bir buzilgan blanka uchun
ham tur operator jarima to’laydi (odatda bu 1 AQSh($) dollari bo’ladi) .
Doimiy ravishda (haftada 1 marta yoki undan ham ko’p, aviachiptalarning sotil-
ganligi hajmiga ko’ra) tur operator aviakompaniyaga pul vositalarini to’lab boradi.
Bunda tur operator aviachiptalarning sotilgan hajmidan o’z
foyda ulushini saqlab,
qolgan qismini (shartnomada ko’rsatilgan miqdorda) aviakompaniyaga to’lab boradi.
Aviachiptalarni sotishda, tariflarni, chegirmalarni va imtiyozlarni holis qabul qi-
lishlari uchun avia agentda quyidagi savollarni mijozlar uchun shakllantirishi talab
etiladi:
o
parvoz kuni, marshrut, reys raqami, bir yoki ikki (borish va qaytish )
yo’nalish chiptalari;
o
qulaylik
darajasi va salon klassi;
o
parvoz turi (individual, guruhiy, oilaviy);
o
yoshi va ijtimoiy guruhi;
o
korporativ klublariga a’zoligi, aviakompaniyaga bog’liqligi;
o
bagaj og’irligi va bagajda hayvonlarning borligi;
o
aviachipta uchun to’lov yo’li kabi.
