Assinxron dvigatelning sirpanishi:
S ~
(oo0 — со)/co0 = 1 - v,
(2.12)
bu yerda:
fp'1; p -
mashinaning juft qutblari soni.
2.3. 0 ‘ZGARMAS TOK DVIGATELLARINING
MEXANIK TAVSIFLARI
0 ‘zgarmas tok dvigateli mexanik tavsifming ifodasini aylana-
yotgan mashinaning yakor zanjiridagi elektr yurituvchi kuchla-
rining muvozanatidan kelib chiqqan holda aniqlaymiz:
bu yerda:
Ut -
ta’minot tarmog‘i kuchlanishi, V; A
Ur
- cho‘t-
kalardagi kuchlanish
tushishi, V.
EYK va dvigatelning elektromagnit momentining qiymati
quyidagicha aniqlanadi:
bu yerda:
N -
yakor chulg'amidagi aktiv o‘tkazgichlar soni;
a -
yakor chulg‘ami parallel shoxchalari soni; Ф - bitta qutbning
magnit oqimi, Vb;
со
-
yakoming burchak tezligi, 1/s; / - yakor
toki, A
; R -
yakor zanjiri qarshiligi, Q.
U
bilan yakorga berilayotgan kuchlanishni belgilaymiz va uni
tarmoq kuchlanishi
Ut
va AC/silch ning ayirmasiga teng deb hisob-
laymiz. Bundan tashqari yakor qarshiligi
Rya
va
yakor zanjiri
qarshiligi
R
bir-biridan farq qiladi. Bunda
R
qo‘shimcha qarshilik-
lar va yakor qarshiligining yig‘indisiga teng.
(2.14)
va (2.15) tenglamalarga ko‘ra
E
va Mparametrlar SI
birliklar tizimida olinadi, u holda
CE
=
CM-pN{2%a)'x.
Agar dvi
gatel yakorining burchak tezligi aylanish chastotasi
n
(ayl/min)
bilan almashtirilsa, u holda quyidagini olamiz:
Ut = E +IR +
AC/r,
(2.13)
(2.14)
M = - ^ - Ф 1 = СМФ1
2 na
(2.15)
pN
2
л
_
pN
(2.14)
va (2.16) ifodalardagi qiymatlarni (2.13)
formulaga
qo‘ysak, o‘zgarmas tok dvigatelining mexanik tavsifi tenglama-
siga ega bo‘lamiz:
bu yerda:
R -
dvigatel yakor zanjirining qarshiligi bo‘lib, u yakor
chulg‘ami qarshiligi
rya,
qo‘shimcha qutblar
rqk
va
qoplovchi
chulg‘amlar
rqch
qarshiliklar yig‘ indisidan iborat.
Dvigatel nominal rejimda ishlayotganini hamda o‘zgarmas
Л
Po-zgarmas
va o‘zgaruvchan
APo'zgaruvchan
isroflar teng ekanliklarini
hisobga olgan holda quyidagini yozish mumkin:
bu yerda:
rya
- dvigatel yakori qarshiligining nisbiy qiymati;
Rya=
r • Rmm
nominal rejimda ishlayotgan mashina yakor zanjiri
qarshiligining absolut qiymati.
2.4. MAGNIT OQIMI 0 ‘ZGARMAS BO‘LGANDA
MUSTAQIL QO‘ZG‘ATISH CHULG‘AMLI
DVIGATELNING MEXANIK TAVSIFLARI
Yakor reaksiyasini amalga oshirish maqsadida dvigatel qo‘-
shimcha qutblarga ega, deb hisoblaymiz. Yakor zanjirining qar
shiligi
R,
u yerdan oqayotgan tokning qiymatiga bog‘liq bo‘l-
magan holda cho‘tkalardagi kuchlanish tushishi hisobga olinadi.
U holda qo‘zg‘atish chulg‘amidan oqayotgan tok o‘zgarmas va
buning natijasi o‘laroq magnit oqimi ham o‘zgarmas bo‘lganligi
uchun dvigatel mexanik tavsifining tenglamasi quyidagi ko‘ri-
nishga ega bo‘ladi:
I nomRva P
I ya
0,5(l-T|„oln),
(2.19)
KF KEKM
U
R
M — со0 —
(2.20)
bu yerda:
КЕ = СЕФ
;
Км = СуФ;
ю0
- ideal salt yurish tezligi,
Ф
=
Фпот
bu (2.20) tenglamadan dvigatelning elektromexanik
tavsifi tenglamasini olish mumkin:
fi> =
(00-(R/K
e
)I.
(2.21)
Bu (2.20) va (2.21) ifodalar
K = R/(KEKM)~'
va co0 o‘zgarmas
qiymatlarida to‘g‘ri chiziq tenglamasiga aylanadi, ya’ni:
o)
=
cOo-KM yoki (D = со о - К
1
1,
(2.22)
bu yerda:
K v a K i -
mexanik va elektromexanik
tavsiflari qiyaligi
burchagining tangensiga teng.
Bu parametrlaming mexanik tavsif qiyaligi koeffitsiyentlari
bilan bog‘liqligini aniqlash mumkin
К
M nom
?
-^ 1
К м Ф пот
P/^^nom -
(2.20) tenglamaga muvofiq dvigatel sun’iy mexanik tavsif-
larining ikki turini (tarmoq kuchlanishi o‘zgarmas bo‘lib, yakor
zanjiri qarshiligi
R
ning qiymatini o‘zgartirganda,
R
ning qiymati
o‘zgarmas bo‘lib, yakorga berilayotgan kuchlanishni o‘zgartir-
ganda) kuzatish mumkin.
Tavsiflarning birinchi turi ko‘p nurli yulduzdan iborat bo‘lib,
barcha nurlar koeffitsiyenti co0 va
M = 0
nuqtada kesishadi. Har
bir numing
qiyaligi yakor qarshiligi
Rya
va yakorga ulangan
qo‘shimcha qarshilik
Rq
laming yig‘indisi bo‘lgan
R
qarshilikning
qiymatiga bog‘liq.
Agar
Rq =
0 ga teng bo‘Isa, tabiiy mexanik tavsifni,
R ^
0 da
esa turli qiyaliklarga ega bo‘lgan sun’iy tavsiflami olamiz (2.2-
rasm,
a).
Xususiy holda, ya’ni
U=
0 bo‘lganda mexanik tavsiflar
koordinata boshida kesishib, (co0 = 0, M = 0) ko‘p
nurli yulduz
ko‘rinishida bo‘ladi.
