Mehmonxona binosining arxitektura va qurilish me’yorlariga asosan funksional yechimlari

Mehmonxonalar faoliyatida servis va xizmat ko‘rsatish darajasini har jihatdan rivojlantirish, mamlakatimizda erkin fuqarolik jamiyati va farovon hayot barpo etishning muhim omillaridan biridir. Hozirgi kunda Respublikamizda turizmni rivojlantirish bo‘yicha katta imkoniyatlar yaratilmoqda. Turistlar uchun mavjud turistik obyektlarni tomosha qilishlari uchun xizmat ko‘rsatish darajalari ham tobora yaxshilanib bormoqda. Oldingi yillarga qaraganda mamlakatimizga tashrif buyuruvchilar soni ham keskin oshmoqda. Bu esa turizm sohasida katta yangilanishni taqozo etdi. Chunki, turistlarning asosiy ehtiyojlarini qondiruvchi mehmonxonalarni sifat jihatdan yaxshilash kerakligini davr taqozo qildi. Bugungi kunga kelib Respublikamizdagi mavjud mehmonxonalarning aksariyati qayta ta’mirdan chiqarilib, zamonaviy boshqaruv tizimlari joriy qilindi. Hozirgi kunda zamon talablari darajasida ya’ni 3-4-5 yulduzli mehmonxonalar mahalliy va xorijiy turistlarga sifatli xizmat ko‘rsatib kelmoqda. Bu esa davlat budjetiga valyuta tushumini oshirmoqda va shu bilan birga aholining ish bilan ta’minlanishiga imkon yaratmoqda. Bilamizki, so’nggi bir necha yillar davomida mamlakatimizda turizm sohasining asosi bo’lgan mehmonxonalar industriyasi jadal rivoj topmoqda. Shuningdek, yuqori darajada xizmat ko’rsatuvchi mehmonxonalar soni qanchalik ko’p bo’lsa, aholining ish bilan ta’minlanishi va o’z navbatida sayyohlikning ham yanada rivojlanishiga imkon yaratadi.

• 
  Turli anjumanlar, kongresslar, simpoziumlar, yarmarkalarning ishtirokchilari;
  
• 
  Musobaqalar, tanlovlarning ishtirokchilari;
  
• 
  Xizmat bo‘yicha, davolanish, dam olish uchun tashrif buyurgan alohida fuqarolar;
  
• 
  Davlat doirasida ma’lum marshrut bo‘yicha ketayotgan, chet eldan kelgan turistlar va h.k. joylashtiriladi.
  

• 
  Mehmonxona joylashgan hudud va binosiga qo’yilgan talablar; 
  
• 
  Suv va elektir ta’minoti; 
  
• 
  Isitish tizimi; 
  
• 
  Xavfsizlik masalalari; 
  
• 
  Texnik jihozlanish; 
  
• 
  Xonalar va ularning jihozlanishi; 
  
• 
  Santexnika uskunalari; 
  
• 
  Mehmonxonadagi yordamchi xonalar; 
  
• 
  Mehmonxona va uning jihozlanishi; 
  
• 
  Xizmat ko’rsatuvchi xodimlar va xizmat toifasi. 
  

Yunonistonda harfli tizim keng tarqalgan, ammo ushbu davlatdagi mehmonxona fasadlarida yulduzchalarni ko’rish mumkin. Barcha Yunon mehmonxonalari 4 ta kategoriyaga bo’linadi, yani: A,B,C,D. A kategoriyali mehmonxonani – to’rt yulduzli, B kategoriyani – uch yulduzli, C kategoriyalini ikki yulduzli mehmonxonaga tenglashtirish mumkin. Yunonistondagi eng yuqori sifatli mehmonxonalarga ko’pincha “ de Luxe” kategoriyasi beriladi. Ingliz mehmonxonalari tasnifi ancha murakkab ko’rinishga ega. Odatda mehmonxona fasadida yulduzcha emas, balki “ tojlar” tasvirlangan. Mehmonxona kategoriyasini “ tojlar tilidan” , “ yulduzchalar tiliga” o’girish uchun, umumiy tojlar sonidan bittasini ayirib tashlash lozim. Masalan oltita tojli mehmonxona – besh yulduzliga teng, besh tojli mehmonxona to’rtta yulduzliga teng. Biroq Britaniya Turagentliklari Assotsiasiyasi taklif etgan tasniflash to’g’riroqdir.Unga  ko’ra mehmonxonalar quyidagicha tasniflanadi: 

• 
  Byudjet mehmonxonalari (bir yulduzli). Shaxar markazida joylashgan, minimal qulaylikka ega. 
  
• 
  Turistik sinfdagi mehmonxonalar (ikki yulduzli). Restoran va barga ega. 
  
• 
  O’rta hol mehmonxonalar (uch yulduzli). Xizmat toifasi ancha yuqori. 
  
• 
  Toifali mehmonxonalar ( to’rt yulduzli). Juda yuqori sifatli joylashtirish va a’lo darajadagi xizmat ko’rsatish jarayoni. 
  
• 
  Oliy toifali mehmonxonalar ( besh yulduzli). Joylashtirish va xizmat 
  

• 
  Italiyadagi mehmonxonalar 3 ta kategoriyaga ajratiladi: 
  
• 
  Birinchi kategoriyani shartli ravishda to’rt yulduzli; 
  
• 
  Ikkinchi kategoriyani – uch yulduzli; 
  
• 
  Uchinchi kategoriyani – ikki yulduzli mehmonxonaga tenglashtirish mumkin. 
  

Ispaniyadagi joylashtirish vositalari turli kategotiyalarga ajratiladi: 

• 
  Mehmonhonalar – bittadan besh yulduzgacha bo’lgan kategoriyalarga; 
  
• 
  Mehmonxona tipidagi uylar, bingalo, apartamentlar – bittadan to’rt
  

• 
  tunash xovlilari – bittadan uch yulduzgacha; 
  
• 
  pansionatlar – uch kategoriyaga ajratiladi. 
  

• 
  Bino va tevarak – atrofdagi maydon; 
  
• 
  Texnik jihozlanish; 
  
• 
  Xonalar fondi; 
  
• 
  Mebel bilan jihozlanish; 
  
• 
  Xonaning sanitar va taxnik jihozlanishi; 
  
• 
  Umumiy ovqatlanish; 
  
• 
  Ovqatlanish xizmatlari ko’rsatiladigan xonalar, taqdim etilayotgan xizmatlar turi va sifati;
  
• 
  Xodimlar va ularning kasbiy tayyorgarligi; 
  
• 
  Xizmat toifasi. 
  

• 
  Bir kishilik xonaning maydoni kamida 10 m2;
  
• 
  Ikki kishilik xona 14m2;
  
• 
  Ichki telefon tarmog’i yoki hodimni chaqirish tugmasi, har bir qavatda kamida bittadan shahar telefoni, xonalarning kamida 25% da xojatxona, xojatxonasi bo’lmagan nomerlarda umivalnik, ko’p xonali nomerlarda va har bir qavatda muzlatgich, radioproyomnik;
  
• 
  Yotoq o’lchami – 80x190sm, ikki kishilik 90x200sm;
  
• 
  Kamida 5ta ilgichga ega bo’lgan kiyim shkafi;
  
• 
  Stol, kishi boshiga bittadan stul, grafin va stakanlar, kuldon, umivalnik yuqorisida va xonada ko’zgu, har bir mehmonga kamidan ikkitadan sochiq;
  

Ovqatlanish xizmatlari:

• 
  ko’zlanmagan. 
  

Xizmatlar

• 
  Tunu-kun qabul xizmati,taksi chaqirtirish, ma’muriyatning kuniga kamida 12 soat ishlashi, xonalarni har kuni tozalash, mehmon talabiga ko’ra (bir sutka ichida) kir yuvish va dazmollash xizmati yoki dazmol taxtasi va dazmolni taqdim etish, kiyimlarni yengil ta’mirlash;
  
• 
  Bagaj va qiymatli buyumlarni ma’muriyat seyfida saqlash, yotoq anjomlarini har 5 kunda almashtirish;
  
• 
  Mehmonlarga kelgan xatlarni yetkazish, pochta va telegraf xizmatlari, tibbiy aptechkadan foydalanish va tez tibbiy yordamni chaqirish, turistik ma’lumot.
  

Umumiy foydalanish joylari

• 
  Umumiy foydalanish xonalarida va har bir qavatda  xojatxona (har  5  xonaga  kamida  bittadan), vannaxonalar, dushxonalar ( har bir  qavatga kamida 2 tadan), maishiy xizmat xonasi, mehmonlani qabul qilish uchun yetarlicha jihozlangan;
  
• 
  Joylashtirish xizmati, teleko’rsatuvlar tomosha qilish xonasi. 
  

• 
  Xonalarning kamida 50%da xojatxona, xar bir xonada telefon apparati, bundan oldingi kategoriyadagidek mebellar, shuningdek dam olish kursisi. 
  
• 
  Mehmonlar talabiga ko’ra bolalar kravati berilishi mumkin, telefon ma’lumotnomasi. 
  

Ovqatlanish xizmatlari

• 
  Restoran va kafening   mavjudligi,   taklif etilayotgan ovqatlanish  variantlaridan birini ixtiyoriy tanlash imkoniyati (faqat nonushta, ikki mahal, uch mahal ovqatlanish ), nonushta soatlarida xonalarda xizmat ko’rsatish.
  

• 
  Bundan oldingi kategoriyadagi kabi, shuningdek mehmon talabiga ko’ra bagajni tashish, yotoq anjomlarini xar 3 kunda almashtirish, kimyoviy tozalash ( bir sutka ichida). 
  

• 
  Bundan oldingi kategoriyadagi kabi. 
  

• 
  Barcha xonalarda shahar telefon tarmog’i, apartamentlarning har bir xonasida telefon aparati, barcha xonalarda xojatxona, dush yoki vanna;
  
• 
  Xona maydoni bir kishilik – 12m2;
  
• 
  Ikki kishilik – 16m2;
  
• 
  Ko’p xonali nomerlarning mavjudligi, konditsioner, rangli televizor, har bir xonada mini-bar;
  
• 
  Yotoq o’lchami bir kishilik – 90x200sm, ikki kishilik – 160x190sm,yozuv stoli, ish kursisi va yozuv qurollari, chet tillaridagi informatsion materiallar;
  
• 
  Har bir mehmonga kamida uchtadan sochiq.
  

Xizmatlar

• 
  oldingi kategoriyadagi xizmatlarga qo’shimcha ravishda turli transport vositalariga chiptalarni buyurtma qilish, ekskursiyalar, gid-tarjimon, kuzatuvchi hizmatlari; 
  
• 
  Gazeta, jurnallar, mehmon sochiqlarini xar bir foydalanishdan so’ng almashtirish.
  

• 
  Elektron aloqa vositalariga va nusxa olish texnikasiga ega  bo’lgan biznes-sentr, musiqiy eshittirishlar, tibbiyot xonasi, koridorlarda gilam qoplamasi
  
• 
  Xonalar soni 50 dan ortiq   bo’lgan mehmonxonalarda   sartaroshxona, sinxron tarjima va audio-video  uskunalarga  ega bo’lgan,  madaniy va  ish anjumanlari o’tkaziladigan  zal. 
  

• 
  Barcha xonalarda to’g’ridan-to’g’ri shahar, shaharlararo va xalqaro telefon aloqasi, barcha  xonalarda vanna, ko’p xonali nomerlarda qo’shimcha xojatxona;
  
• 
  Vannaxonada fen, shampun, gel, los’on, hammom shippagi va xalati, xonalarda mini seyf;
  
• 
  Xonadagi barcha chiroqlarni markaziy o’chirish tizimi, xona xaroratini boshqarish dastagi;
  
• 
  Kamida 37sm diagonalli, dunyoning asosiy kanallarini ko’rsatuvchi televizor,mini-bar,taymer;
  
• 
  Gilam qoplamasi, yumshoq mebel va jurnal stolchasi, xonalarda katta o’lchamdagi ko’zgu ikki kishilik yotoq o’lchami – 160x200sm, yuqori darajadagi tovush o’tkazmaslik (shovqinnning 35 dBA dan yuqori bo’lmasligini ta’minlash), xonalarda nonushta menyusi. 
  

Ovqatlanish   xizmatlari

• 
  Mehmonxonada restoran va barning mavjud bo’lishi, ulardan  birining tunu-kun ishlashi, restoran bir necha zal va alohida kabinalardan iborat bo’lishi kerak.Konferens zalga moslashtirilishi mumkin bo’lgan banket zallari.
  

• 
  (Aeroport, vokzaldan) kutib olish va kuzatishni tashkillashtirish, xonalar 
  

• 
  Suvni qo’shimcha filtrlash, barcha xonalardagi havo sovutish tizimi;
  
• 
  Radioeshittirishlar, bir qavatdan baland bo’lgan binolarda lift;
  
• 
  Mehmonlar, xodimlar va yuk uchun alohida liftlar, sport-sog’lomlashtirish markazi (trenajer yoki sport zali); 
  
• 
  Yoki salomatlik klubi, basseyn yoki sauna, go’zallik saloni (kasmetolog xonasi, manikyur - pedikyur). 
  

• 
  Xonaning xavfsizligini ta’minlovchi elektron nazorat vositalari va signalizatsiya, bir kishilik xonaning maydoni kamida 16-18m2, ikki kishilikda 18-25m2;
  

• 
  Hojatxonaning maydoni 5m2;
  
• 
  Vannaxona polining isitilishi, vannaxonada telefon;
  
• 
  Ikki kishilik yotoq o’lchami 200x200sm. 
  

• 
  Muzokaralar olib borish uchun mo’ljallangan xonalar, basseyn va sauna;
  
• 
  Buyurtma telefakslarni yuborish va yetkazib berish, mehmonxona xodimi yordamida avtomobillarni parkovka qilish va garajdan olib chiqish, nonushtaning 11-00 dan erta tugamasligi, tunu-kun xonalarga xizmat ko’rsatish. 
  

• 
  Qabul qilish va joylashtirish;
  
• 
  Bronlashtirish;
  
• 
  Xizmat ko`rsatish:
  
• 
  Ovqatlanish;
  
• 
  Qo‘shimcha bepul va pullik xizmatlar;
  
• 
  Hisob-kitob qismi;
  
• 
  Xonalar fondini ekspluatatsiya qilish.
  

Mehmonxonalarda xizmat ko‘rsatish avvalo, xizmat ko‘rsatish turiga bog’liq bo‘ladi va u xizmat ko`rsatish servisi bilan ifodalanadi. Mehmonlar nuqtai nazaridan, xizmat ko`rsatish servisi mehmonxonada eng muhimi hisoblanadi va bu xizmat hodimlari mijozlar bilan doimiy aloqada bo‘lishadi va ular bilan bog’liq barcha vazifalarni bajarishadi. Avvalo, mijozlar tasavvuridagi mehmonxona haqida birinchi muhim vazifa xizmat ko`rsatish xizmati xodimlari zimmasiga alohida mas’uliyat yuklaydi. Odatda mehmonlarni mehmonxona ostonasida birinchi bo`lib shvetsarlar-eshik og`alari kutib olishadi. Ular mehmonlar bilan salomlashishi, mashinalardan tushushlariga ko`maklashishlari lozim. Shvetsarlar mehmonxonada mavjud xizmatlar, mehmonxona tadbirlari (konferensiya, banketlar), mehmonxona joylashgan joy, uning tevarak-atrofi haqida batafsil ma’lumotlarga ega bo`lishlari zarur. Shu bilan birga, mehmonlarni xonaga kuzatib borish, yuklarini yetkazib kelish bilan daxlsiz-yo`lak xizmatkorlari shug’ullanadi. Kuzatib kelish vaqtida ularga mehmonlar bilan so`zlashib borish tavsiya etiladi. Bunda albatta, mehmonxonada mavjud xizmatlar haqida ma’lumot berish ayniqsa juda muhim: restoranlar, kafe, barlar, kirxona kimyoviy tozalash, basseyn, sportzallari mavjudligi ularning ish rejimi haqida so`zlab berish kerak.Birinchi darajali mehmonxonalar nomerida xizmat ko’rsatuvchi <> xizmatiga ega bo’lishi kerak. Agar ushbu xizmat to’g’ri tashkil etilsa, mehmonxona daromadining 15% ni tashkil etishi mumkin. Shu bilan birga, davlat standartlariga asosan mehmonxonalarda zamonaviy xizmat ko‘rsatish darajalari belgilangan bo‘lib, xizmat ko‘rsatish darajalari taqdim etayotgan mehmonxonalar xizmat ko‘rsatish sifatini belgilash uchun ishlatiladi. Mehmonxona oziq-ovqat komplekslarining xizmat sifatini oshirish uchun quyidagi yo’nalishlarda ish olib borish zarur:

-Birinchidan buyurtmani o’z vaqtida bajarilishini ta’minlash;