181
Asosiy tayanch so`z va iboralar
Gidroyuritma; gidrotsilindr;
gidromotor; gidrodvigatel; pnevmoyuritma; porshenli
pnevmatik yuritmalar; pnevmomotor; pnevmodvigatel; silfonli pnevmatik
yuritmalar; membranali pnevmoyuritmalar
Asosiy tayanch tushunchalar
* Gidroyuritma – bu gidravlik energiya yordamida mashina va
mexanizmlarni harakatga keltiruvchi qurilmalar majmuasidir.
Gidroyuritmaga yuritma dvigateli va mashina
yoki mexanizm orasidagi
qurilma deb qarash mumkin. U mexanik uzatmalar (reduktor, tasmali uzatma,
krivoship-shatun mexanizmi va h.k.) funktsiyasini bajaradi.
*
Ikkita guruh gidroyuritmalar bo`ladi:
gidrodinamik va
hajmli.
Birinchisida harakatlanayotgan suyuqlikning
kinetik energiyasidan
foydalaniladi va uning harakat tezligi hosil qilinayotgan quvvatga to`g`ri
proportsional. Ikkinchisida bosim kuchi kerak, ishchi suyuqlikning harakat tezligi
unchalik katta emas.
*
Chiqish zvenosining harakat turiga qarab gidroyuritmalar quyidagilarga
bo`linadi: gidrotsilindrlar (ilgarilanma-qaytarma harakat); gidromotorlar (aylanma
harakat); gidrodvigatellar (zvenoni ma’lum burchakka aylantirish).
*
Pnevmoyuritma (yunon.
pnéuma— havo, havo yurishi)
- bu qisilgan havo
energiyasini mexanik ishga o`zgartiruvchi va mashina va mexanizmlarni harakatga
keltiruvchi qurilmalar majmuasidir.
* Umumiy jihatdan pnevmoyuritmada energiya
uzatilishi quyidagicha
bo`ladi: kompressordan energiya ishchi gazga energiya etkazadi (gazga bosim
berilib qisiladi); gaz pnevmoquvurlar orqali rostlovchi apparaturadan o`tib
pnevmodvigatelga keladi va bu yerda siqilgan havo energiyasi mexanik energiyaga
aylantiriladi.
* Pnevmoyuritmalar gidroyuritmalarga o`xshab
ishchi organi harakatiga
qarab 3 turga bo`linadi: pnevmotsilindrlar (ilgarilanma-qaytarma harakat);
182
pnevmomtorlar (aylanma harakat); pnevmodvigatellar (zvenoni ma`lum burchakka
aylantirish).
