Земля Узбекистана

O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
33
1-jadval.
Tabiiy ipakdan ishlab chiqariladigan jarrohlik iplarining assortimentlari bo‘yicha tuzilishlari
T/r
Jarrohlik 
iplarining 
assortimentlari
Jarrohlik iplari assortimenlarini amaldagi GOST 16736–71 standarti bo‘yicha tuzilishlarini 
belgilanishi
Amaldagi standart bo‘yicha
Taklif etilgan
1
000
2,33 tex x 2S1000 x3 Z1000
2,33 tex x 2S 1000 x3 Z 1000
2
00
2,33 tex x 4S 800 x3 Z 800
2,33 tex x 4S 800 x3Z 800
3
0
2,33tex x 5S 650 x 3Z 650
2,33tex x 5S 650 x 3Z 650
4
1
3,22 tex x 5S 550 x 3Z 550
2,33tex x 7S 550 x 3Z 550
5
2
3,22 tex x 8S 450 x 3Z 450
2,33tex x 11S 450 x 3Z 450
6
3
3,22 tex x 9S 450 x 3Z 450
2,33tex x 15S 450 x 3Z 450
7
4
3,22 tex x 17S450 x 3Z 450
2,33tex x 24S 450 x 3Z 450
8
6
3,22 tex x 31S400 x 3Z 400
2,33tex x 45S 400 x 3Z 400
9
8
3,22 tex x 38S300 x 3Z 300
2,33tex x 60S 300 x 3Z 300
2-jadval
. Tabiiy ipakdan tayyorlangan shartli raqamlari 4, 6, 8 bo‘lgan jarrohlik iplarining fizik-mexanik va kimyoviy-
texnologik ko‘rsatkichlari
Ko‘rsatkichlarning 
nomlanishi
Jarrohlik iplarining assortimentlari bo‘yicha ko‘rsatkichlari
GOST 
396-84 
bo‘yicha
4 shartli raq.
GOST 
396-84 
bo‘yicha
6 shartli raq.
GOST 
396-84 
bo‘yicha
8 shartli raq.
nazor.
tajr.
nazor.
tajr.
nazor.
tajr.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Jarrohlik ipini shartli 
raqami
4
4
4
6
6
6
8
8
8
Xom ipakning chiziqli 
zichligi,tex
3,22
3,22
2,33
3,22
3,23
2,33
3,22
3,23
2,33
Ipdagi qoldiq sovun, 
yog‘ miqdori,%
1,70 
gacha
1,60
0,85
1,70 
gacha
1,40
0,72
1,70 
gacha
1,55
0,70
Jarrohlik ipini natijaviy 
chiziqli zichligi,tex
143 gacha
135
140
270 gacha
256
268
350 gacha
328
347
Chiziqli zichlik bo‘yicha 
variatsiya koeffitsienti, 
%
3,5
3,3
2,7
3,0
2,8
2,1
3,0
2,5
1,4
Ipning uzuvchi yuki, 
daN, (kgc), kami bilan
4,31 
(4,40)
4,45
(4,50)
4,90
(5,00)
7,94 
(8,10)
8,10 
(8,25)
9,85
(10,00)
10,10 
(10,30)
10,45
(10,65)
12,30
(12,50)
Uzilishdagi cho‘zilish, 
%
20-30
23
25
20-30
25
27
20-30
24
28
Ipdagi buramlar soni, 
br/m
450
440
450
400
390
395
300
310
290
Buramlar soni bo‘yicha 
variatsiya koeffitsienti,%
5,0
4,8
3,5
5,0
4,5
3,0
5,0
4,5
2,1
Nominal buramdan 
og‘ish, br/m
±20
-10
0
±20
-10
-5
±20
+10
-10
Land of Uzbekistan
Земля Узбекистана
3/2023

O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
34
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. Dadajonov Sh.D.– Tabiiy ipak va kompleks kimyoviy iplarni ishlab chiqarish, qayta ishlash texnologiyalari va 
to‘qimachilik iplarini eshish nazariyasining zamonaviy holati.//Monografiya, Farg‘ona, “Classic” nashryoti, 2022, 168 s.
2. Усенко В.А. - Шелкокручение. изд. 2-й перераб. я допол. Учебникдля ВУЗов. https//rusneb.ru > каталог
3. Дадажонов Ш.Д. я доктор – Регламентированный технологический режим производства крученых швейных 
нитей и нитей специального назначения из натурального шелка /Ш.Д.Дадажонов, Г.Д.Закиров, У.О.Ахунбабаев, 
И.И.Туйчиев//Фергана, изд. «Классик», 2022, 188 стр.
4. Международный стандарт ГОСТ 396-84 – Нити хирургические шелковые нестерильные. Технические усло
-
вия.
5. Dadajonov Sh. – Texnikaviy ta’rif. Nosteril eshilgan ipak jarrohlik iplari. Texnikaviy shartlar.//Marg‘ilon, O‘zTTITI, 
2023, 4 s.
6. ГОСТ 6611.1-73 - Нити текстильные. Методологическое определение линейного сюжета.
7. ГОСТ 6611.2-73 - Нити текстильные. Методика определения разрывной нагрузки и удлинения при разрыве.
8. ГОСТ 6611.3-73 - Нити текстильные. Способ определения количества кручений крутки и направления 
крутки.
borsa, ularga qo‘yilayotgan talablar shunchalik 
yuqorilab boradi. Tabiiy ipakdan jarrohlik 
iplarining amaldagi GOST 396-84 Davlatlararo 
standarti va takomillash-tirilgan tuzilishlari 
1-jadvalda keltirilgan.
1-jadvalda keltirilgan jarrohlik iplarining 
tuzilishlarini tahlilidan ko‘rinib turibdiki, jarrohlik 
iplarining yakuniy chiziqli zichliklari amaldagi 
standart ko‘rsatkichlari bo‘yicha o‘zgarishsiz 
qoldirilgan. Jarrohlik iplarining tuzilishlarida 
faqat 1-8 assortimentli jarrohlik iplaridagi xom 
ipak ipining assortimenti 3,23 tex dan 2,33 texga
almashtirilgan va ularning jarrohlik iplaridagi 
sonlari o‘zgartirilgan. Jarrohlik iplarining 
1 m uzunlikdagi buramlar soni, yakuniy chiziqli 
zichligi, buram berish yo‘nalishlari standart 
bo‘yicha o‘zgarishsiz qoldirilgan. Jarrohlik 
iplarining ko‘ndalang kesim yuzasidagi xom ipak 
iplarining soni jarrohlik ipining assortimentlari 
bo‘yicha yakuniy chiziqli zichligidan kelib chiqadi. 
Shuning uchun 1-8 assortimentdagi jarrohlik iplari 
ishlab chiqarilishida 3,23 texli xom ipak o‘rniga 
2,33 tex-li xom ipak ishlatishni taklif etilayotganligi 
uchun ularni soni o‘zgartirilgan.
Ishlab chiqarilgan har ikki variantdagi 
jarrohlik iplari namunalarining mexanik-texnologik 
va kimyoviy-texnologik ko‘rsatkichlari amaldagi 
standartlar uslublari bo‘yicha aniqlandi va ularning 
natijalari quyidagi 2-jadvalda keltirildi.
2-jadvalda 
keltirilgan 
laboratoriya 
sinovlari natijalarining tahlili shuni ko‘rsatadiki, 
tajriba varianti bo‘yicha olingan natijalar nazorat 
variantida olingan natijalar, shuningdek amaldagi 
standart ko‘rsatkichlaridan sezilarli darajada yuqori. 
Bu albatta jarrohlik iplari tuzilishiga kiritilgan 
o‘zgartirishlar hamda jarrohlik iplarini tajriba 
variantini ishlab chiqarishda ularni pishirishda 
yangi yelimsizlashtirish va yog‘sizlantirish usulini 
qo‘llanganligi natijasida sodir bo‘lganligini ko‘rish 
mumkin.

Download 15,52 Mb.