O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
33
1-jadval.
Tabiiy ipakdan ishlab chiqariladigan jarrohlik iplarining assortimentlari bo‘yicha tuzilishlari
T/r
Jarrohlik
iplarining
assortimentlari
Jarrohlik iplari assortimenlarini amaldagi GOST 16736–71 standarti bo‘yicha tuzilishlarini
belgilanishi
Amaldagi standart bo‘yicha
Taklif etilgan
1
000
2,33 tex x 2S1000 x3 Z1000
2,33 tex x 2S 1000 x3 Z 1000
2
00
2,33 tex x 4S 800 x3 Z 800
2,33 tex x 4S 800 x3Z 800
3
0
2,33tex x 5S 650 x 3Z 650
2,33tex x 5S 650 x 3Z 650
4
1
3,22 tex x 5S 550 x 3Z 550
2,33tex x 7S 550 x 3Z 550
5
2
3,22 tex x 8S 450 x 3Z 450
2,33tex x 11S 450 x 3Z 450
6
3
3,22 tex x 9S 450 x 3Z 450
2,33tex x 15S 450 x 3Z 450
7
4
3,22 tex x 17S450 x 3Z 450
2,33tex x 24S 450 x 3Z 450
8
6
3,22 tex x 31S400 x 3Z 400
2,33tex x 45S 400 x 3Z 400
9
8
3,22 tex x 38S300 x 3Z 300
2,33tex x 60S 300 x 3Z 300
2-jadval
. Tabiiy ipakdan tayyorlangan shartli raqamlari 4, 6, 8 bo‘lgan jarrohlik iplarining fizik-mexanik va kimyoviy-
texnologik ko‘rsatkichlari
Ko‘rsatkichlarning
nomlanishi
Jarrohlik iplarining assortimentlari bo‘yicha ko‘rsatkichlari
GOST
396-84
bo‘yicha
4 shartli raq.
GOST
396-84
bo‘yicha
6 shartli raq.
GOST
396-84
bo‘yicha
8 shartli raq.
nazor.
tajr.
nazor.
tajr.
nazor.
tajr.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Jarrohlik ipini shartli
raqami
4
4
4
6
6
6
8
8
8
Xom ipakning chiziqli
zichligi,tex
3,22
3,22
2,33
3,22
3,23
2,33
3,22
3,23
2,33
Ipdagi qoldiq sovun,
yog‘ miqdori,%
1,70
gacha
1,60
0,85
1,70
gacha
1,40
0,72
1,70
gacha
1,55
0,70
Jarrohlik ipini natijaviy
chiziqli zichligi,tex
143 gacha
135
140
270 gacha
256
268
350 gacha
328
347
Chiziqli zichlik bo‘yicha
variatsiya koeffitsienti,
%
3,5
3,3
2,7
3,0
2,8
2,1
3,0
2,5
1,4
Ipning uzuvchi yuki,
daN, (kgc), kami bilan
4,31
(4,40)
4,45
(4,50)
4,90
(5,00)
7,94
(8,10)
8,10
(8,25)
9,85
(10,00)
10,10
(10,30)
10,45
(10,65)
12,30
(12,50)
Uzilishdagi cho‘zilish,
%
20-30
23
25
20-30
25
27
20-30
24
28
Ipdagi buramlar soni,
br/m
450
440
450
400
390
395
300
310
290
Buramlar soni bo‘yicha
variatsiya koeffitsienti,%
5,0
4,8
3,5
5,0
4,5
3,0
5,0
4,5
2,1
Nominal buramdan
og‘ish, br/m
±20
-10
0
±20
-10
-5
±20
+10
-10
Land of Uzbekistan
Земля Узбекистана
3/2023
O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
34
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. Dadajonov Sh.D.– Tabiiy ipak va kompleks kimyoviy iplarni ishlab chiqarish, qayta ishlash texnologiyalari va
to‘qimachilik iplarini eshish nazariyasining zamonaviy holati.//Monografiya, Farg‘ona, “Classic” nashryoti, 2022, 168 s.
2. Усенко В.А. - Шелкокручение. изд. 2-й перераб. я допол. Учебникдля ВУЗов. https//rusneb.ru > каталог
3. Дадажонов Ш.Д. я доктор – Регламентированный технологический режим производства крученых швейных
нитей и нитей специального назначения из натурального шелка /Ш.Д.Дадажонов, Г.Д.Закиров, У.О.Ахунбабаев,
И.И.Туйчиев//Фергана, изд. «Классик», 2022, 188 стр.
4. Международный стандарт ГОСТ 396-84 – Нити хирургические шелковые нестерильные. Технические усло
-
вия.
5. Dadajonov Sh. – Texnikaviy ta’rif. Nosteril eshilgan ipak jarrohlik iplari. Texnikaviy shartlar.//Marg‘ilon, O‘zTTITI,
2023, 4 s.
6. ГОСТ 6611.1-73 - Нити текстильные. Методологическое определение линейного сюжета.
7. ГОСТ 6611.2-73 - Нити текстильные. Методика определения разрывной нагрузки и удлинения при разрыве.
8. ГОСТ 6611.3-73 - Нити текстильные. Способ определения количества кручений
крутки и направления
крутки.
borsa, ularga qo‘yilayotgan talablar shunchalik
yuqorilab boradi. Tabiiy ipakdan jarrohlik
iplarining amaldagi GOST 396-84 Davlatlararo
standarti va takomillash-tirilgan tuzilishlari
1-jadvalda keltirilgan.
1-jadvalda keltirilgan jarrohlik iplarining
tuzilishlarini tahlilidan ko‘rinib turibdiki, jarrohlik
iplarining yakuniy chiziqli zichliklari amaldagi
standart ko‘rsatkichlari bo‘yicha o‘zgarishsiz
qoldirilgan. Jarrohlik
iplarining tuzilishlarida
faqat 1-8 assortimentli jarrohlik iplaridagi xom
ipak ipining assortimenti 3,23 tex dan 2,33 texga
almashtirilgan va ularning jarrohlik iplaridagi
sonlari o‘zgartirilgan. Jarrohlik iplarining
1 m uzunlikdagi buramlar soni,
yakuniy chiziqli
zichligi, buram berish yo‘nalishlari standart
bo‘yicha o‘zgarishsiz qoldirilgan. Jarrohlik
iplarining ko‘ndalang kesim yuzasidagi xom ipak
iplarining soni jarrohlik ipining assortimentlari
bo‘yicha yakuniy chiziqli zichligidan kelib chiqadi.
Shuning uchun 1-8 assortimentdagi jarrohlik iplari
ishlab chiqarilishida 3,23 texli xom ipak o‘rniga
2,33 tex-li xom ipak ishlatishni taklif etilayotganligi
uchun ularni soni o‘zgartirilgan.
Ishlab chiqarilgan har ikki variantdagi
jarrohlik iplari namunalarining mexanik-texnologik
va kimyoviy-texnologik ko‘rsatkichlari amaldagi
standartlar uslublari bo‘yicha aniqlandi va ularning
natijalari quyidagi 2-jadvalda keltirildi.
2-jadvalda
keltirilgan
laboratoriya
sinovlari natijalarining tahlili shuni ko‘rsatadiki,
tajriba varianti bo‘yicha olingan
natijalar nazorat
variantida olingan natijalar, shuningdek amaldagi
standart ko‘rsatkichlaridan sezilarli darajada yuqori.
Bu albatta jarrohlik iplari tuzilishiga kiritilgan
o‘zgartirishlar hamda jarrohlik iplarini tajriba
variantini ishlab chiqarishda ularni pishirishda
yangi yelimsizlashtirish va yog‘sizlantirish usulini
qo‘llanganligi natijasida sodir bo‘lganligini ko‘rish
mumkin.
