|
0 ‘zbekist0n respublikasi oliy va
|
| bet | 7/109 | | Sana | 14.02.2024 | | Hajmi | 22,48 Mb. | | #156599 |
Bog'liq TO‘QUYCHILIK MAXSUS TEXNOLOGIYASI VA JIHOZLARI ALIMBOYEV (1)].3-rasm. To'quv dastgohining texnologik chizmasi.
Tashlangan arqoq ipini tebranma harakat qilayotgan batan (15) da o'rnatilgan tig‘ to‘qima qirg‘og‘iga surib kelib siqib qo‘yadi. Buning natijasida to‘qimaning bir elementi hosil bo‘ladi. Hosil bo'lgan to‘qima yo‘naltiruvchi (грудница) (12) ni egib, tor- tuvchi val (13) orqali yo‘naltiruvchi valiklardan o‘tib, to‘qima o‘raladigan val (14) ga o‘raladi.
To‘quv dastgohida to‘qima hosil qilishda quyidagi asosiy mexanizmlar qatnashadi:
tanda iplarini vertikal tekislikda harakatga keltirib, ko‘tarilgan va pastga tushirilgan iplar orasida bo‘shliq —homuza hosil qiluvchi mexanizm;
hosil bo‘lgan homuzaga moki yoki boshqa usulda arqoq tashlovchi mexanizm;
tashlangan arqoq ipini tig‘ yordamida to‘qima qirg‘og‘iga jipslovchi (siqib qo‘yuvchi) — batan mexanizmi;
hosil bo‘lgan to‘qimani tortib olib maxsus valga o‘rovchi mexanizm — mato rostlagich;
tanda ipini to‘qima hosil bo‘lish zonasiga ma’lum tarang- likda uzatuvchi mexanizm —tanda tormozlari yoki tanda rost- lagichlari.
To'quv jarayonidagi to‘qimalarda nuqsonlar bo‘lmasligini quyidagi avtomatik moslamalar nazorat qiladi:
tanda kuzatuvchi — to‘quv dastgohida yakka tanda ipi uzilganda, dastgohni avtomatik ravishda to‘xtatib, to‘qimada
«tanda yetishmaslik» nuqsoni bo‘lmasligining oldini oladi;
arqoq nazoratchilari —to‘quv dastgohida arqoq ipi uzilganda dastgohni to ‘xtatib, to'qimada «arqoq yetishmaslik» nuqsoni bo'lishiga yo‘l qo‘ymaydi;
moki yoki arqoq tashlagichlar homuzada to‘xtab qolsa, dastgohni to‘xtatuvchi avtomatik moslama.
To‘quv dastgohining hamma mexanizm va qismlari elektr yuritmadan harakatga keladi.
Dastgohda to'quv jarayoni to'g'ri boshlanishi uchun, ishlay boshlaganda uning bosh vali tez harakatga kelishi lozim. Dastgoh bosh vali elektr motordan tez harakatga kelishi zarur. Harakat elektr motordan dastgoh bosh valiga maxsus friksion uzatmalar yordamida beriladi.
To'quv dastgohi to‘xtaganda uning bosh vali tez va ma’lum holatda to'xtashi kerak, buni ta’minlash uchun dastgoh bosh valiga maxsus tormozlar o‘matiladi.
Dastgoh avtomatik ravishda yoki uni to‘quvchi to'xtatishi yoki harakatga keltirishi uchun u qo'yuvchi-to'xtatuvchi mexa nizm bilan ta’minlangan.
To'qimaning tashqi ko'rinishi, xossalari va nima maqsadda foydalanilishi uning tuzilishi hamda fizik-mexanik xususiyatiga bog'liq. To'qimaning tuzilishiga: to'qim ani hosil qiladigan yigirilgan ip yoki iplar; tanda va arqoq zichligi; o'rilish turi va dastgohning taxtlash ko'rsatkichlari ta’sir qiladi.
To‘quv dastgohlarining turlari
Barcha to‘quv dastgohlari to'qimaning shakllanish prinsipiga qarab uzluksiz va davriy to'quv dastgohlariga bo'linadi.
Uzluksiz dastgohlar ko'p homuzali va dumaloq bo'lishi mumkin. Dumaloq dastgohlarda qopsimon to'qimalar ishlab chiqarish mumkin. Ko'p homuzali dastgohlarning tuzilishi murakkab va to'qiladigan to'qimalar turi cheklangan bo'lganligi uchun to'quvchilik amaliyotida keng tarqalmagan.
To‘qima d a v r i y ravishda shakllanadigan to‘quv dastgoh larining turlari ko‘p bo‘lib, ular turli ko‘rsatkichlarga qarab tas- niflanadi.
Homuzaga arqoq tashlash usuli bo‘yicha to‘quv dastgohlari mokili va mokisiz dastgohlarga bo‘linadi.
Mokisiz to‘quv dastgohlari arqoqtashlagichli (mitti mokili), rapirali, pnevmatik, gidravlik va aralash usulda arqoq tashlovchi dastgohlar bo‘lishi mumkin.
M i t t i m o k i l i dastgohlar ikki turga boiinadi: arqoq- tashlagich torsion (торцион) valdan harakat oluvchi va havo yordamida harakatlanuvchi arqoqtashlagichli to‘quv dastgohlari.
R a p i r a l i dastgohlar, o‘z navbatida, qayishqoq, bikir va teleskopik rapirali bo‘lishi mumkin.
Pn e vm a tik dastgohlar ham o'rnatilgan havo yo'nal- tiruvchi mexanizm turiga qarab konfuzorli yoki shakldor tig'li boiishi mumkin.
Rapirali va pnevmatik to'quv dastgohlari bir fazali — dast goh bosh vali bir marta aylanganda bitta arqoq tashlovchi yoki ikki fazali — ikkita arqoq tashlaydigan dastgohlar bo'lishi mumkin.
O'rnatilgan homuza hosil qiluvchi mexanizm turiga qarab, kulachokli, shoda ko'taruvchi, karetkali va jakkard mashinali dastgohlar bo'lishi mumkin.
Kulachokli homuza hosil qiluvchi mexanizm eng oddiy mexanizm bo'lib, bosh va ayrim mayda naqshli o'rilishli to'qi malar ishlab chiqarishda qo'llaniladi.
Karetkali homuza hosil qiluvchi mexanizm rapportdagi iplar soni tanda va arqoq bo'yicha ko'p bo'lgan o'rilishlar to'qishda ishlatiladi.
Jakkard mashinali to'quv dastgohlaridan yirik naqshli o'ri- lishlardan to'qimalar ishlab chiqarishda foydalaniladi.
Ishlab chiqariladigan to'qimalarning nimaga ishlatilishiga qarab dastgoh oddiy va maxsus to'qimalar ishlab chiqarishga mo'ljallangan bo'lishi mumkin. Oddiy to'qimalarga kiyim- kechak va uy-ro'zg'orbop to'qim alar to'qiydigan dastgohlar kiradi.
Maxsus dastgohlarda texnik maqsadda foydalaniladigan matolar, tukli matolar va boshqalar ishlab chiqariladi.
Nazorat savollari
|
| |
