Chad ko'li
Sahroyi K abirningjanubida, sub-ekvatorial
iqlim m intaqasida joylashgan. Sayoz (4— 7 m). Maydoni
yog‘in m iqdoriga qarab keskin o‘zgarib turadi. Sohillari
botqoqlashgan, am m o oqmas bo‘lsa ham suvi uncha sho'r
emas.
Tana ko'li
lava daryo vodiysini to'sib qolishi natijasida
hosil bo'lgan. Undan Ko‘k Nil oqib chiqadi.
15.5. Tabiat zonalari
A frikada quyidagi tabiat zonalari ajratiladi: nam
ekvatorial o'rm onlar, savanna va siyrak o'rmonlar,
cho'llar va chalacho'llar.
1.Subtropik iqlim mintaqalari tabiat zonalari.
M azkur iqlim m intaqasida subtropik chalacho'llar zonasi
shakllangan. Doimo yashil, dag'al bargli o'rm onlar
va butalar zonasi Atlas tog'larining O 'rta dengiz
sohillaridagina tor qirg'oqda tarqalgan. Atlas tog'larining
ichki qism larida ham da Liviya va M isrning O 'rta dengiz
qirg'oqlarida subtropik chalacho'llar tarqalgan.
Janubda
esa doimiy yashil dag'al bargli o'rm onlar, Q of tog'larining
ichki qism larida chalacho'llar, Janubi-sharqiy A frikada
esa subtropik musson o'rm onlar tarqalgan.
Tropik cho'llar va chalacho'llar.
Bu yerda yillik
yog'in
miqdori kam , 50 mm atrofida, havo harorati
yuqori. A sosan, cho'l tuproqlari tarqalgan. O 'sim lik juda
siyrak, issiqlikka chidamli.
U larning tom irlari uzun,
barglari mayda. Toshloq cho'llarda lishayniklar, sho'rxok
yerlarda sho'ra va shuvoq o'sim liklari tarqalgan.
106
Buloq mavjud bo‘lgan joylarda o'sim liklar barq urib
o‘sadi, bunday joylar
vohalar
deb ataladi. Vohalarda,
asosan, xurm o daraxti o‘sadi. Cho‘l hay vonlari suvsizlikka
va issiqlikka moslashgan.
U lar tez chopadi, uzoq vaqt
suvsizlikka chidaydi. Asosiy hayvonlari antilopalar,
kaltakesak, toshbaqa, ilon, qo‘ng‘iz, chigirtka, chayon.
Janubiy A frikadagi Namib cho‘lida velvichiya o‘sim-
ligi o'sadi.
Uning pakana, yo‘g‘on tanasi yerdan 50 sm
gina ko'tarilib turadi. Barglarining uzunligi 3 m g a yeta-
di. Barglari to'xtovsiz poyasidan o'sib chiqaveradi, biroq
uchidan qurib turadi. Velvichiya 150
yildan ortiq um r
ko'rishi m um kin. Sharqda cho'llar chalacho'llarga o'tadi.
C halacho'llarda yostiqsimon tikanli o'sim liklar, yovvoyi
tarvuz ko'p uchraydi.
2.
