Mevalarning pishganlik darajasini aniqlash




Download 1,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet63/86
Sana11.06.2024
Hajmi1,24 Mb.
#262670
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   86
Bog'liq
birlamchi ishlov berish saqlash va quritish

Mevalarning pishganlik darajasini aniqlash 
Mevalar 
uzilgandan 
keyin 
harorat 
me‟yoridan oshib ketsa, fiziologik va mikrobiologik 
jarayonlarning kuchayishi tufayli mevalardan zapas moddalar tez sarflanib, ularning saqlanish muddati 
qisqaradi. 
Past 
harorat 
esa 
fiziologik 
jarayonlarni 
sekinlashtirish, 
mevalarni 
zararlaydigan 
mikroorganizmlarning rivojlanishini to‟xtatish, mevalarda nafas olishni va organik moddalar sarfini 
nihoyatda kamaytirish xususiyatiga ega. Shuning uchun ham mevalarni uzoq muddat saqlash usuli past 
haroratni qo‟llanilishiga asoslanadi. 
Meva va uzumni saqlashda haroratning keskin o‟zgarishi ular sifatining pasayishiga olib keladi. 
Mevalar ancha yuqori, ammo barqaror haroratda, o‟zgarib turadigan past haroratga nisbatan yaxshi 
saqlanadi. Shuning uchun ham omborlarda zarurat tug‟ilganda haroratni sekinlik bilan o‟zgartirish lozim. 
Ishlab chiqarish sharoitida mevalarning turi va navigina emas, pishish darajasini ham hisobga olgan 
holda saqlashning harorat rejimini belgilash lozim. 
Mevalarni saqlash harorati ularning muzlash haroratiga yaqin bo‟lishi kerak. Mevalar tarkibida 
quruq modda qancha ko‟p bo‟lsa ularning muzlash harorati shunchalik past bo‟ladi. 
Mevalar uzilgandan keyin past harorat qancha tez vujudga keltirilsa va saqlash muddatida bir xil 
harorat ta‟minlansa mevalar shunchalik yaxshi saqlanadi. Mevalarni saqlash muddatining oxirida 
(ularning buzilishga chidamliligi susayganda) muntazam bir xil haroratning ahamiyati ayniqsa kattadir. 
Shuningdek, namlik ham muhim ahamiyatga ega. Maxsus meva saqlanadigan omborlarda havoning 
nisbiy namligi urug‟li meva va uzum saqlanganda 85-96, danakli meva 80-85, sitrus o‟simlik mevalari 
saqlanganda 78-83 foiz bo‟lishi kerak. Qavo quruq bo‟lganda esa mevalardagi suv bug‟lanib ular so‟liydi. 
Mevalarning nafas olishi va boshqa fiziologik jarayonlar natijasida meva saqlanadigan binolarda 
karbonat angidrid va turli gazlar to‟planadi. Binolar ichini shamollatish yordamida ularni tashqariga 
chiqarib yuborish kerak. Mevalarni saqlashda zarur haroratni ta‟minlash uchun meva saqlanadigan binoda 
toza havo almashib turilishi lozim. 
Qosilning yaxshi saqlanishi uchun ko‟pchilik meva turlari maxsus qog‟ozga o‟raladi va 
dezinfeksiyalaydigan vositalar bilan ishlanadi. Ular meva va uzumning tabiiy immunitet xossalarini 
maksimal darajada mustahkamlashga meva hamda uzumni infeksiya tushishdan va suvsizlanib qolishdan 
saqlashga yordam beradi. Bunday vositalar meva va uzum g‟ujumlari ustidagi mikroorganizmlarni va 
ularning sporalarini yo‟qotadi yoki ularning rivojlanishini to‟xtatadi. 
Bu maqsadda bura, xlor suvi, yod eritmasi, oltingugurt, difonil, ortovenilfenol, kaliy metabisulfat va 
boshqalardan foydalaniladi. 
Meva va uzumni changlash, eritmaga botirib olish, dudlash yoki qog‟ozga o‟rab qo‟yish yo‟li bilan 
dezinfeksiyalanadi. Tabletka shaklidagi kaliy metabisulfat qo‟llash hozirgi vaqtda uzum saqlashning eng 
samarali usulidir. Qar bir yashik uzum (7-8 kg)ga 40-45 (20-24 gr) tabletka sarflanadi. 
Mevalar uzilgandan keyin darhol xolodilniklarga joylash ularni uzoq vaqt saqlashni hal qiluvchi 


45 
sharti hisoblanadi. Mevalarni daraxtdan uzgandan keyin xolodilnikka joylanguncha qanchalik ko‟p vaqt 
o‟tsa, ular shunchalik kam muddat saqlanadi, buzilib ko‟plab chiqitga chiqadi, mevalar ta‟mi tez 
yo‟qoladi. 
Mevalar 18-20 haroratda bir kun tutilsa, ularning saqlash muddati 10-15 kunga qisqaradi. Mevalarni 
saqlash uchun eng qulay harorat rejimi –0,9
0
dan Q2
0
gacha hisoblanadi. 
Saqlanadigan har qaysi meva uyumiga pasport yopishtiriladi. Unda mevalarning turi, navi, qabul 
qilingan vaqti, vazni, sifati va uzilgan muddati ko‟rsatiladi. 
Meva saqlanadigan bino foydalanish oldidan yaxshilab tayyorlangan, ya‟ni turli chiqit va 
qoldiqlardan tozalangan, shamollatilgan, dezinfeksiyalangan va oltingugurt bilan dudlangan bo‟lishi 
kerak. Pol, devor va shipga temir ko‟porosining 5 foizli eritmasi purkaladi, binoga ventilyasiya, 
termometr, psixrometr o‟rnatilishi lozim. Shuningdek tarozi, elektr lampa, meva saqlanadigan zarur 
idishlar tayyor qilib qo‟yilishi kerak. Meva saqlanadigan joyga quyosh nuri, umuman yorug‟liq 
tushmasligi kerak. 
Mahsulotlarni kemiruvchilardan saqlash uchun zarur tadbirlar olib boriladi. 
Mevalarni saqlashga qo‟yish oldidan bino ichiga oltingugurt tutatish zarur. 
Oltingugurt yoqib tugatgach, bir ikki kundan keyin bino yaxshilab shamollatiladi. Bunda binoning 
har 1m
3
50-60 gramm oltingugurt safrlanadi. 
Saqlash davomida har 10-15 kunda meva va uzum ko‟zdan kechirilib, chiriganlari olib tashlanib, 
kirim-chiqim daftariga qayd qilinadi. 
Meva va uzum saqlanayotgan bino ichida harorat, havo namligi har kuni ikki marta kuzatiladi. 
Qaroratni nazorat qilish uchun termometr har 100 m
2
maydonga ikkita: bittasi binoga kirishda poldan 0,5 
m balandlikda, ikkinchisi esa binoning o‟rtasida poldan 1,5-1,6 m balandlikda o‟rnatiladi. Qavoning 
nisbiy namligini aniqlash uchun har 100 m
2
maydonga poldan 1,5-1,6 m balandlikda gigrograf qo‟yiladi. 
Yog‟in-sochin bo‟lib turganda meva saqlanayotgan binoni shamollatishga yo‟l qo‟yilmaydi. Qavo 
almashtirish maqsadida bino ichini vaqti-vaqtida shamollatib turish lozim. Bahor va kuzda tashqarida 
harorat va havoning nisbiy namligi o‟zgarib turganda meva saqlanayotgan binoni shamollatishda juda 
ehtiyotkorlik bilan ish tutish kerak. Agar tashqarida havo harorati bino ichidagiga nisbatan yuqori bo‟lsa, 
tashqaridan kirayotgan havo bino harorati ta‟sirida sovib ulgurishi uchun sekinlik bilan oz-ozdan kiritish 
kerak. Qishda tashqarida sovuq bo‟lib, binobarin, bino ichida ham havo sovish ehtimoli tug‟ilganda 
romlarni sovuq o‟tkazmaydigan material bilan berkitish lozim. 

Download 1,24 Mb.
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   86




Download 1,24 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Mevalarning pishganlik darajasini aniqlash

Download 1,24 Mb.
Pdf ko'rish