|
1 Bob Po‘latlarni kimyoviy-termik ishlash. Materiallar turi va ularni qo‘llash sohasiBog'liq Material science - lecture 4chuqurligini oshiradi.
Legirlangan po‘latlarda karbidlar
Element uglerodga qancha yaqin bo‘lsa, shuncha karbid hosil imkoniyati
yuqori bo‘ladi. Bu qator aktivligi ortishi bo‘yicha quyidagi qator tartibida bo‘ladi.
Fe-Mn-Cr-Mo-W-Nb-V-Zr-Ti.barcha karbidlar yuqori qattiqlikka ega. Ular 2
gruppaga bo‘linadi: 1) Fe
3
C; Mn
3
C; Cr
7
C
3
; Cr
23
C
6
; 2) Mo
2
C; WC; VC; TiC. Ikkinchi
gruppaning qattiqligi ancha yuqori.
Fazalar o‘zgarishiga ta’siri
Legirlovchi elementlar martensit parchalanishini pasaytiradi (kobalt, teskari,
uni tezlatadi). Bunday po‘latlarning bo‘shatish harorati yuqoriroq bo‘ladi. Bu
toblangan po‘latlarni bo‘shatish harorati ko‘tarilgan sari po‘latning qattiqligi,
mustahkamlik chegarasi, oquvchanlik chegarasi pasayib, plastiklik xossolari oshadi.
Uglerodga nisbatan legirlovchi elementlar 2 guruhga bo‘linadi:
1.
Karbid hosil qilmaydiganlar: Ni; Si; Co; Al; Cu.
2.
Karbid hosil qiluvchilar: Cr; Mn; W; Mo; V; Ti; Hb; Ta; Ts; Hf.
Legirlovchi elementlar dislokatsiyalar hisobiga, fazalar o‘zgarishi, allotropik
o‘zgarishlar, karbidlar hosil qilishi hisobiga metallning mustahkamligini,
qattiqligini oshiradi. Boshqa xususiyatlariga ham ta’sir qiladi.
Cr – ishqalanib yeyilishga qarshiligini oshiradi, zangga bardomligini oshiradi.
W va G bilan harorat ta’sirida defformatsiyalanmaslik qobiliyatini oshiradi. Shuning
uchun legirlangan XVG po‘latidan uzun o‘lchamli («dlinnыe mernыe») kesgichlar
yasaladi, masalan protyajka.
W – o‘tga bardoshliligini. Ayniqsa V bilan birga masalan bu po‘lat – R18 −
tez kesar po‘lati. har xil kesgichlar yasaladi.
Ni – qattiqlikni, zanglamaslikni va h.k. xossalarini oshiradi. Ayniqsa, nikelь
xrom bilan birgalikda: Cr-Ni – tizimidagi po‘latlar.
|
| |
