Sementitlangan detallar qattiqligi HRS = 58-62, o‘zaginikini HRS = 25-35.
Po‘latlarni azotlash
Detal yuza zonasini azot bilan diffuzion to‘yintirish
azotlash deyiladi.
Azotlash mashina detallarini ishqalanib yeyilishga chidamliligini va baquvvatlik
(bardoshlik) chegarasini ko‘tarish uchun qo‘llaniladi: tirsakli val, tsilindr gilьzapari,
chervyaklar, tishli g‘ildiraklar va h.k.
Detallar
azotlashdan oldin toblanadi, yuqori bo‘shatiladi, toza (yakuniy)
ishlanadi.
Azotlash germetik – zich yopiladigan mufelь pechlarida yoki konteynerlarda
500-600
0
S haroratida olib boriladi. Mufelga ma’lum tezlikda ammiak (NH
3
)
yuboriladi: ammiak parchalanadi:
2NH
3
=2N+3H
2
;
Ajralgan atomlar ammiak metall yuziga adsorbtsiyalanadi va uning kristallik
panjarasiga diffuziyalanadi. Nitridlar hosil bo‘lishi natijasida struktura va mexanik
xossalari o‘zgaradi.
Uglerodli po‘latlarni azotlashda po‘lat tarkibidagi uglerod miqdori ortishi
bilan azotni diffuziyalanish tezligi pasayadi.
Azotlashda G‘e – N tizimida quyidagi fazalar hosil bo‘lishi mumkin.
1. α- faza - bu azotni α - temirdagi qattiq eritmasi.
2. γ- faza - bu azotni γ - temirdagi qattiq eritmasi.
3. γ
1
- faza – temir nitrid – G‘e
4
N
4. ε – faza – bu temirni G‘e
2
N tarkibli nitridi.
Azotlangan po‘lat yuza qatlami ε – fazali bo‘lsa,
u suv va atmosfera
sharoitida zangbardosh bo‘ladi. ε va γ
1
fazali qatlamlar nisbatan yuqori qattiqlikka
ega emas (HV=450-550). Ancha – muncha qattiqlikka ega maxsus legirlangan
po‘latlarni (Sr, Mo, Al, V, Ti bilan) azotlash yo‘li bilan olinadi.
Bu legirlovchi
elementlar nitrid hosil qiluvchi elementlardir.
Po‘lat 38X2MYuA po‘latini azotlanagandan so‘ng yuqori qattiqlik va
ishqalanib yeyilishga qarshilik olinadi: HV=1200.
Azotlash jarayoni ancha uzoq vaqtni talab qiladigan operatsiya. Masalan,
38X2MYuA po‘latida azotlangan qatlam qalinligi t=0,5mm olish uchun harorat 500-
520
0
S da 55 soat ushlab turish kerak.
