41-rasm. Kuchlanishni avtonom inventori:
1 – 6 – to‘liq boshqariladigan tiristorlar;
1’ – 6’ –
boshqarilmaydigan diodlar.
Statik qurilmalarning
ikkinchi avlodiga, reaktiv quvvatni ishlab chiqarish va
iste’mol
qilish qobiliyatiga ega, diodlarga qarama-qarshi ulanib shuntlanadigan,
qulflanadigan tiristorlardagi kuchlanishning avtonom inventori kiradi. Inventorli ko‘prik
tarmoqqa transformator orqali ulanadi. Bunda transformatorning birlamchi (tarmoq)
chulg‘ami, quyida ko‘rsatilganidek, parallel ulangani kabi
liniyaga ketma-ket ulanishi
ham mumkin. Diodlar va tiristorlarning nomerlanishi ularning ocxilish tartibiga mos
holatda nomerlangan. Ko‘prik qutblariga ko‘prikning
chiqishida kuchlanishni
o‘zgarmasligini ta’minlash uchun kondensator ulangan.
Bunday inventorlarning ishlash prinsipi haqida shuni ta’kidlash kerakki, ular reaktiv
quvvatni ishlab chiqara olgani kabi iste’mol ham qiladi va asosiysi uning tarmoqqa
parallel ulanganda tarmoq kuchlanishini barqarorlashtiradi.
Inventrlarni bir rejimdan
ikkinchi rejimga o‘tkazishda hamda reaktiv quvvatni ishlab chiqararishi yoki iste’mol
qilishini tiristorlarga yuboriladigan boshqariladigan impulslarni o‘zgartirish yo‘li bilan
amalga oshiriladi. Agar inventor shinaga liniyaga parallel transformatorlar orqali ulangan
bo‘lsa, (42 a- rasm), unda u quvvat oqimini parallel boshqaruvchi yoki statik kondensator
(STATKON) deb nomlanadi. Inventor ishlashida uning toki va kuchlanishida,
o‘zgaruvchan tok tarafida yuqori garmonikalar mavjud bo‘ladi. Salbiy ta’sirlar natijasida
ishdan chiqishini oldini olish uchun tizimda transformatorlar chulg‘amlarining
turli
ulanish sxemalaridan hamda yuqori garmonika toklari filtridan foydalaniladi
