• 35-rasm. YuTV ni hosil qilishdagi o‘zgartiruvchi ko‘prik tiristorlarning ulanishi mumkin bo‘lgan sxemasi.
  • 1-ma’ruza. Kirish. Kirish. Fanning maqsad va vazifalari. Energetika taraqqiyotida elektr uzatish liniyalarining konstruktiv-mexanik qismlari axamiyati




    Download 1,74 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet43/48
    Sana13.05.2024
    Hajmi1,74 Mb.
    #228686
    1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   48
    Bog'liq
    ma\'ruza

    yuqori kuchlanishli 
    boshqariluvchi ventil
    hisoblanadi. Birinchi o‘zgarmas tokli elektr uzatish liniyasi, yuqori 
    kuchlanishli simobli ventillardan foydalangan holda, XX asrning 50 – 60 yillarida barpo 
    etilgan. Hozirgi vaqtda ham bir necha elektr uzatish liniyasida bu ventillardan 
    foydalanilmoqda. Biroq bu ventillar ularda kechadigan fizikaviy jarayonlar va simobning 
    zaharliligi kabi aniqlangan bir qator yirik kamcxiliklarga ega. Shuning uchun XX asrning 
    70-yillarida yetarlicha quvvatli kremniyli boshqariluvchi ventil-tiristorlar yaratilgandan 
    so‘ng barcha yangi o‘zgarmas tokli elektr uzatish liniyalari va o‘zgarmas tokli kiritmalar 
    faqatgina shu asosda barpo etilmoqda. Hozirgi vaqtda Yagona 
    tiristor
    o‘zgartirishi 
    mumkin bo‘lgan quvvat, yopiq holatda u ko‘tarishi mumkin bo‘lgan 4 – 5 kV (oxiri 7 kV 
    gacha) kuchlanishda 500 – 1000 kVt ni tashkil etadi. Bu bir necha kilovolt kuchlanishli 
    katta quvvatli o‘zgartiruvchi ko‘priklar uchun yetarli emas. Shuning uchun yuqori 
    kuchlanishli tiristorli ventillarni (YuTV) yaratishda zaruriy kuchlanishni ta’minlash 
    uchun yagona tiristorlarni ketma-ket ulashga to‘g‘ri keladi. Shunday ekan bu ketma-ket 
    ulangan zanjirda tiristorlarning soni bir necha yuzga yetishi mumkin. Zamonaviy 
    tiristorlar zaruriy tokni o‘tkazish qobiliyatiga ega bo‘lganligi uchun tiristorlar parallel 
    ulanmayapti.


    35-rasm. YuTV ni hosil qilishdagi o‘zgartiruvchi ko‘prik tiristorlarning 
    ulanishi mumkin bo‘lgan sxemasi. 
    Tiristorlar ketma-ket ulangan zanjir kuchlanishni o‘zaro teng taqsimlaydigan
    sovitish, har bir tiristorga impulslar kanalini uzatadigan qurilmalar bilan ta’minlangan 
    bo‘lishi kerak. O‘zgartiruvchi ko‘priklarning tiristorlarining ulanishi mumkin bo‘lgan 
    uchta sxemasi 35 – rasmda keltirilgan. 1-sxemada bitta YuTV ikkita o‘zgartiruvchi 
    ko‘prikning barscha ventillarining bitta fazasiga birlashtirilgan. 2-sxemada ventilning 
    bitta qutbi, 3-sxemada esa ventillar bir fazalri o‘zgartiruvchi ko‘prikka birlashtirilgan.
    YuTV ni konstruksiyasini yaratishda moduli prinsipdan foydalaniladi. Har bir 
    tiristor, uning funksiyasini ta’minlovchi, barcha qurilmalari bilan tiristor yacheykasiga 
    joylashtiriladi. YuTV elementini o‘zgartiruvchi bir necha yacheykalar modulga 
    jamlangan. Sterjen ko‘rinishidagi chinni izolyatordan yig‘ilgan qattiq karkas YuTV ni 
    ko‘taruvchi konstruksiya bo‘lib xizmat qiladi. Bu karkas bir necha etajli konstruksiya 
    ko‘rinishida bo‘ladi. Har bir etajga bir biri bilan bog‘lanagan modullar joylashtiriladi. 
    YuTV mukin bo‘lgan konstruksiyasi 36-rasmda ko‘rsatilgan. Shu kabi YuTV yopiq 
    binolarga o‘rnatiladi. 37-rasmda Shatagey
    (Kanada) gi O‘TK ventil zalining tashqi ko‘rinishi ko‘rsatilgan. Bu yerda yerdan 
    izolyatsiyalash uchun tayanch izolyatorlar foydalanilgan. Zilzila havfi bor xudularda 
    odatda osma izolyatorlardan foydalaniladi.



    Download 1,74 Mb.
    1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   48




    Download 1,74 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    1-ma’ruza. Kirish. Kirish. Fanning maqsad va vazifalari. Energetika taraqqiyotida elektr uzatish liniyalarining konstruktiv-mexanik qismlari axamiyati

    Download 1,74 Mb.
    Pdf ko'rish