2. Terrorizmning tinchlik va taraqqiyotga, millatlararo munosabatlar
va diniy
bag‘rikenglikka tahdidi.
3. Kibbermakon va din.
4. O‘zbekiston Respublikasida diniy ekstremizm va terrorizm xavfini oldini
olishning huquqiy va tashkiliy asoslari.
Mutaassiblik (fanatizm – frantsuzcha-«ibodat») muayyan g‘oyalarning to‘g‘ri
ekaniga qattiq ishonish, ularga mukkasidan berilish, «o‘zgalar» va «o‘zgacha»
qarash va g‘oyalarga murosasiz munosabatda bo‘lish, boshqa firqa va mazhablarni
butunlay rad etish.
Ekstremizm tushunchasi muayyan sharoitda, biron-bir g‘oya yoki tamoyilga
qat'iy ishonch va uni mutlaqlashtirish asosida shakllangan
qoida va tartiblarni,
boshqa sharoit, holat, vaziyatni hisobga olmagan holda, ko‘r-ko‘rona qo‘llashga
urinishdir. Qisqa va lo‘nda qilib izohlaganda ekstremizm (lotincha extremus – o‘ta)
– ijtimoiy – siyosiy xarakterdagi muammolarni hal etishda o‘ta keskin chora-
tadbirlarni, fikr-qarashlarni yoqlovchi nazariya va amaliyotdir.
Diniy ekstremizm esa bu har qanday dinning teskari uslubda namoyon etilishi,
boshqa din yoki mazhab vakillariga nisbatan murosasizlik, noto‘g‘ri talqin etilgan
diniy aqidalardan siyosiy qurol sifatida dunyoviy davlat va konstitutsiyaviy tuzumga
qarshi qo‘llash, diniy nizo va qarama-qarshiliklar keltirib
chiqarish orqali davlat
suvereniteti va hududiy daxlsizligini buzish yoki davlat hokimiyatini kuch bilan
egallash yoxud mavjud tuzumni zo‘rlik bilan o‘zgartirishdir.
Bizningcha, diniy ekstremizm jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga tahdid
soladigan diniy adovatni targ‘ib qiluvchi materiallarni
tayyorlash yoki tarqatish
yoxud tarqatish maqsadida saqlash, diniy mazmundagi materiallarni qonunga xilof
ravishda tayyorlash, saqlash, olib kirish yoki tarqatish, kontrabanda, diniy
ekstremistik, fundamentalistik ruhdagi g‘ayriqonuniy nodavlat notijorat
tashkilotlari, oqimlar, sektalar tashkil etish, ularga rahbarlik qilish, ularda ishtirok
etish yoxud ular faoliyatida qatnashishga undash, diniy ta'limotdan
saboq berish
tartibini buzish, diniy adovat qo‘zg‘atish, konstitutsiyaviy tuzumga tajovuz qilish
bilan ifodalanuvchi ijtimoiy xavfli qilmishlardir.
Diniy aqidaparastlik esa dindagi muayyan aqida yoki qoidalarni, o‘rinli yoki
o‘rinsizligidan qat'i nazar, ko‘r-ko‘rona qo‘llash va mutlaqlashtirishga intilishdir.
Аqidaparastlik barcha dinlarda turli mazhab va yo‘nalishlar orasida keskinlik, nizo
va to‘qnashuvlar keltirib chiqarishga sababchi bo‘lgan. Аqidaparast guruhlar
haqiqatni tushuntirish, ishontirish kabi usullar orqali targ‘ib etishni tan olmaydi.
Ular o‘z g‘oyalari bid'atli, g‘ayriinsoniy bo‘lishiga
qaramasdan, o‘ta johil va
boshqalarga nibatan murosasiz munosabatda bo‘ladilar. O‘zini shak-shubhasiz haq
deb bilish, haqiqatni faqat men bilaman, degan qarashga asoslangan manmanlik esa
zo‘ravonlikni yuzaga keltiradi. Ya'ni, aqidaparastlik
ekstremizmning paydo
bo‘lishiga zamin yaratadi. Ekstremizm turli ko‘rinishlarda bo‘lib, terrorchilikni ham
ham ichiga oladi. Ekstremistlar qaerda faoliyat ko‘rsatmasin, o‘z davlatini barpo
qilishga intiladi. Bu maqsadga ular o‘zaro nizolar, ixtiloflar, qurolli to‘qnashuvlar
orqali, ya'ni qon to‘kish va zo‘ravonlik orqali erishishni ko‘zlaydi.
«Terrorizm atamasi esa (lotincha. terror – qo‘rquv, dahshat) – ma'lum yovuz
maqsadlar yo‘lida, kuch ishlatib, odamlarni jismoniy yo‘q qilishdan iborat bo‘lgan
g‘oyaga asoslangan zo‘ravonlik usuli.
«Xalqaro terrorizm» tushunchasi es davlatlar,
xalqaro tashkilotlar, siyosiy
