Qo'rquv.) ❓
Ajablanish inson bilish faoliyatining ajralmas
tomonidir. Ajablangan va qandaydir tushunib bo’lmaydigan, hayratda qoldiradigan
emotsiyalarga berilib qolgan odam o’zining bilish ehtiyojlarini qondirishga intiladi.
Haqiqatni izlash shubhalanish hissi bilan bir vaqtda amalga oshirish mumkin. Bu
his odam faol bilish faoliyati orqali hosil qilgan g’oya hamda e'tiqodlarni hayotga
tadbiq qilish uchun bo’lgan kurashning qiyin daqiqalarida unga madad bo’ladi.
Sharmandalik:
Sharmandalik kontseptsiyaning mohiyati. Sharmandalik (uyalish holati) chalkashlik, noqulaylik hissi deb ta'riflanadi.
Sharmandalikning oziga xos xususiyati - bu odamning yuzida yengil tabassumning mavjudligi.
Sharmandalikning eng katta darajasi odam guruhda muvaffaqiyatsizlikka uchraganda sodir bolishi korsatilgan. Yolgiz vaziyatda muvaffaqiyatsizlikka uchraganda, boshqalarning yoqligi tufayli xijolat zaif ifodalanadi (Modigliani, 1971).
Uyat:
Sharmandalikning korinishlaridan biri uyatdir. Aristotel u haqida "Ritorika" asarida yozgan (VI bob, 1-band): uyat shunchalik yoqimsiz tuyguki, u mashhurlikka olib keladi. U uyatning mohiyatini tushunishda muhim jihatni qayd etdi: hech kim godak va jonivordan uyalmaydi, boshqa odamlar oldida his qiladigan sharmandaligimiz ularning fikriga bolgan hurmatimizga mos keladi. Ma'lumki, rimliklar va rim ayollari oz qullaridan uyalmaganlar. Spinoza sharmandalikni boshqalar tomonidan qoralanishi mumkin bolgan oz harakati haqidagi goya bilan birga keladigan qaygu deb tushundi.
Qoʻrquv — insondagi ruhiy holatlardan biri; narsa va hodisalarning asl mohiyati, koʻrinishi toʻgʻrisida aniq tasavvurning yoʻqligi tufayli bezovtalanish, hadiksirash, tashvishlanish kechinmalarining yuzaga keli-shi. Qoʻrquv koʻpincha odamlarda yurak uri-shining ortishi, badanning ter bilan qoplanishida oʻz ifodasini topadi. Qoʻrquv insonlarda tasodifiy, favquloddagi vaziyatlarda, nevrotik holatlarda, ruhiy shikastlanishda uchrab turadi. Qoʻrquvdan odam oʻzini noxush, noqulay his etsa-da, lekin koʻpincha oʻzini oʻzi nazorat qila olmaydi. Ongsizlikning onglilikdan ustunligi shunday holatni keltirib chiqaradi. Chuqur hayajonlanish oqibatida kishi ruhan qattiq azoblanadi. Psixologiyada Qoʻrquvning har xil turlari oʻrganilgan. Qoʻrquvning asosiy koʻrinishlari: kasal boʻlib qolishdan qoʻrqish, koʻpchilikdan izza boʻlishdan qoʻrqish, qizarishdan qoʻrqish, uyda yolgʻiz qolishdan qoʻrqish, trans-port vositalaridan qoʻrqish, shifokordan qoʻrqish, nizodan qoʻrqish, mozordan qoʻrqish, hayvonlardan qoʻr-qish, jimlikdan qoʻrqish, murdadan qoʻrqish, huquq-tartibot xodimlaridan qoʻrqish va boshqa Insonni tabiat va turmushdagi voqeliklarni toʻgʻri tushunishga, idrok qilishga oʻrgatish, mashq qildirish orqali Qoʻrquvni kamay-tirish mumkin. Shaxsning sust, zaif asab tizimini jonlantirish, tana aʼzolarini mashq qildirish, noxush kechinmalarni bartaraf etish orqali Qoʻrquvning tashqi ifodasini kamaytirsa boʻladi. Psixoterapevtik taʼsir oʻtka-zish vositalari yordami bilan Qoʻrquvni asta-sekin yoʻqotish imkoniyati mavjud.
✅25-savol:Har xil emotsiyalar va hislarning tavsifi (G'azab, Xafagarchilik, Qayg'u.) ❓
Xafagarchilik - bu men ehtiyojni qondirishga yaqin bolganligimga hissiy munosabatdir, ammo ehtiyojni qondirish jarayonini imkonsiz qilgan holatlar yuzaga keldi.
Tuygular xulq-atvorning mahsulot shakllarini amalga oshirishda tosiqlarga duch kelganda paydo boladi. Dyui faqat salbiy his-tuygularni tahlil qilish kerak deb hisoblagan.
Klapared ham xuddi shunday pozitsiyani egallagan: Moslashish qiyin bolganida hissiyot paydo boladi. Agar odam atrof-muhitga normal moslashsa, ijobiy his-tuygular unga hamroh boladi, moslashish qiyin bolsa, salbiy his-tuygular unga hamroh boladi.
Gazab:
E. Shostromning fikricha, gazab bloklangan yoki toliq bolmagan, shuningdek, yolgon hissiyotdir. Uning fikricha, gazab gayritabiiy va bostirilgan qorquvni ifodalaydi. Kopchiligimiz ("manipulyatorlar" deb ataladi) aslida ular xafagarchilik va ogriqni his qilganda gazabni bildiramiz. Buning sababi shundaki, gazab koproq bashorat qilinadigan tuygu.
Qaygu:
Qaygu ~ kimningdir yoki qimmatli, zarur bolgan narsani yoqotishdan chuqur qaygu. Qayguning sabablari quyidagilar bolishi mumkin:
1) Mehr-muhabbatga ega bolgan odamning uzoq muddatli ajralishi yoki yoqolishi (olim, sevgi munosabatlarining uzilishi); yaqin kishi vafot etganda, ota, ona, ogil, dost va boshqalarning roli yoqoladi, ya'ni odat bolib qolgan funktsional aloqalar yoqoladi (Averill, 1968);
2) Jiddiy kasallik yoki oziga yoki yaqinlariga shikast etkazish;
3) Qimmatli mol-mulkni yoqotish, tirikchilik manbaini yoqotish; bu zavq, quvonch, farovonlik manbasini yoqotish demakdir.
✅26-savol:Har xil emotsiyalar va hislarning tavsifi (Hayajon, Tashvish, Qo'rquv.) ❓
Hayajon
Tuygular psixologiyasida hayajon mustaqil kategoriya sifatida qaralmaydi. Bu tashvish, vaziyatli tashvish, qorquv holatini aks ettiruvchi kundalik tushunchadir. B.Spinoza ham u haqida yozgan. K. D. Ushinskiy uni alohida ajratib korsatib, uni ruhiy qorquvning birinchi bosqichiga ishora qildi. ... Biz haligacha yangi hodisa bizning hayot intilishlarimizga qanday mos kelishini bilmaymiz va shu yerdan ruhiy tashvish yoki shubhaga mos keladigan yurak tashvishi paydo boladi ... Bu bosqichda biz qorquvni yurak tashvishi yoki yurakdagi shubha deb atashimiz mumkin. , deb yozadi.
Tashvish»«Tashvish» tushunchasi psixologiyaga 3. Freyd (1925) tomonidan kiritilgan va hozirda kopgina olimlar tomonidan qorquvning bir turi sifatida qaralmoqda. Shunday qilib, Freyd oziga xos qorquv bilan bir qatorda noaniq, hisobsiz qorquvni ajratib korsatdi.
O. A. Chernikova tashvish haqida "kutish qorquvi.
O. Kondash (1981) - sinovdan qorqish haqida yozadi.
F. Perls (1969) tashvishni "hozir" va "keyinroq" ortasidagi boshliq yoki "tomoshabinlar qorquvi" sifatida belgilaydi. Tashvish - bu tasavvur faolligi, kelajak xayoloti natijasidir.
Xavotir odamda tugallanmagan vaziyatlarning mavjudligi, bloklangan faoliyat tufayli paydo boladi, bu esa hayajonni bartaraf etishni imkonsiz qiladi.
Shu nuqtai nazardan, tashvish inson ongida noaniqlik sharoitida muvaffaqiyatsizlik, xavf yoki muhim narsani kutish bilan bogliq bolgan otkir ichki qiynoqli bosh tashvishning hissiy holati sifatida tushuniladi. K. Izard tashvish alohida mustaqil hodisa emas, balki qorquv holatining bir yoki bir nechta boshqa his-tuygular: gazab, aybdorlik, uyat, qiziqish bilan kombinatsiyasi deb hisoblaydi. Tashvish alomatlari Kuchli tashvish tananing turli qismlarida, kopincha kokrak qafasida ogriqli noaniq "tashvish", "titroq", "qaynash hissi sifatida namoyon boladi va kopincha turli somato-vegetativ kasalliklar (taxikardiya) bilan kechadi.
Kichkina bolalarda nutqning rivojlanmaganligi sababli, tashvish oziga xos xatti-harakatlar asosida ornatilishi mumkin: notinch korinish, notinchlik, zoriqish, yiglash yoki vaziyat ozgarganda umidsiz yiglash. Katta yoshdagi bolalar shikoyatlarini quyidagicha ifodalaydilar: "qandaydir bezovta", "bezovta", "ichki qaltirash", "tinchlik yoq".
E. Shostrom (1994) yozganidek, tashvish ochlik tuygusiga oxshaydi. Xavotirda bolgan odam toliq harakat qilmaydi va osib borayotgan tajovuzni bostirish bilan mashgul boladi, buning natijasida u befarqlikka tushadi.
Qoʻrquv — insondagi ruhiy holatlardan biri; narsa va hodisalarning asl mohiyati, koʻrinishi toʻgʻrisida aniq tasavvurning yoʻqligi tufayli bezovtalanish, hadiksirash, tashvishlanish kechinmalarining yuzaga keli-shi. Qoʻrquv koʻpincha odamlarda yurak uri-shining ortishi, badanning ter bilan qoplanishida oʻz ifodasini topadi. Qoʻrquv insonlarda tasodifiy, favquloddagi vaziyatlarda, nevrotik holatlarda, ruhiy shikastlanishda uchrab turadi. Qoʻrquvdan odam oʻzini noxush, noqulay his etsa-da, lekin koʻpincha oʻzini oʻzi nazorat qila olmaydi. Ongsizlikning onglilikdan ustunligi shunday holatni keltirib chiqaradi. Chuqur hayajonlanish oqibatida kishi ruhan qattiq azoblanadi. Psixologiyada Qoʻrquvning har xil turlari oʻrganilgan.
✅27-savol:Har xil emotsiyalar va hislarning tavsifi (Sharmandalik, Uyat, Aybdorlik.)❓
Sharmandalik:
Sharmandalik kontseptsiyaning mohiyati. Sharmandalik (uyalish holati) chalkashlik, noqulaylik hissi deb ta'riflanadi.
Sharmandalikning oziga xos xususiyati - bu odamning yuzida yengil tabassumning mavjudligi.
Sharmandalikning eng katta darajasi odam guruhda muvaffaqiyatsizlikka uchraganda sodir bolishi korsatilgan. Yolgiz vaziyatda muvaffaqiyatsizlikka uchraganda, boshqalarning yoqligi tufayli xijolat zaif ifodalanadi (Modigliani, 1971).
Uyat:
Sharmandalikning korinishlaridan biri uyatdir. Aristotel u haqida "Ritorika" asarida yozgan (VI bob, 1-band): uyat shunchalik yoqimsiz tuyguki, u mashhurlikka olib keladi. U uyatning mohiyatini tushunishda muhim jihatni qayd etdi: hech kim godak va jonivordan uyalmaydi, boshqa odamlar oldida his qiladigan sharmandaligimiz ularning fikriga bolgan hurmatimizga mos keladi. Ma'lumki, rimliklar va rim ayollari oz qullaridan uyalmaganlar. Spinoza sharmandalikni boshqalar tomonidan qoralanishi mumkin bolgan oz harakati haqidagi goya bilan birga keladigan qaygu deb tushundi.
Aybdorlik:
Ayb - vijdon kabi axloqiy sifat bilan chambarchas bogliq bolgan murakkab psixologik hodisa.
✅28-savol: Har xil emotsiyalar va hislarning tavsifi (Umidsizlik, Ko'ngilsizlik,
|
