Skreperlar – tsiklik harakatlanadigan yuqori unumdorlikka ega bo’lgan yer qazuvchi-tashuvchi
mashinalar bo’lib, ular gruntni mustaqil ravishda qaziydi, gruntni qazilmadan to’kilmaga tashiydi va
qisman zichlaydi (5.23-rasm). Skreperlarning ekspluatatsion xarakteristikalari kerakli holatda ulardan
kotlovanlarni qazish va yuzalarni tekislashda foydalanish imkonini beradi.
Skreperning ishchi organi – pichog’li cho’michdan iborat bo’lib, u gruntni qatlamlab kesishni
amalga oshirish bilan bir vaqtning o’zida gruntni cho’michga yig’adi. Skreperning transport holatiga
o’tishi cho’michni ko’tarish bilan bir vaqtning o’zida uni berkitish orqali amalga oshiriladi. Gruntni
to’kish skreperning harakatlanish jarayonida cho’michini og’dirib unda to’plangan gruntni qatlamlab
to’kish orqali amalga oshiriladi yoki cho’michning orqa devorini surish bilan grunt
erkin yoki majburiyravishda to’kiladi .
5.21 – rasm. Yer inshootlari qiyaliklarini bulьdozer yordamida grunt bilan to’ldirish: a – transheyalarni ko’ndalang va qiya ko’ndalang o’tish bilan to’ldirish; b – yer osti kollektori transheyasining yon bo’shliqlari (pazuxlari)nimokili sxema bo’yicha to’ldirish; v – bulьdozerning qiya holatdagi surgichi bilan harakatlanishi orqali kotlovan yon bo’shliqlari (pazuxlari)ni to’ldirish; 1 – grunt uyumi; 2 – gruntni qo’lda to’ldirish zonasi; 3 – bulьdozer harakatining yo’nalishi; 4 – elektr yoki pnevmatik shibbalagich. 5.22-rasm. Yon bo’shliqlarni qayta to’ldirish texnologik sxemasi: 1, 2 – ekskavatorlar; 3, 4 − bulьdozerlar; 5 – vibroplita; 6 – samosval; 7 – trambovka(shibbalagich); 8 – inshootning yer osti qismi. Ensiz va chuqur bo’shliqlarni (5.22-rasm) grunt bilan qayta to’ldirish quyidagicha
bajariladi.Grunt joylanadigan yerga avtosamosval yordamida keltirilib qazilma chetiga to’kiladi, keyin
kichik portsiyalar bilan bulьdozer yordamida so’rilib bo’shliqqa to’kiladi va ekskavator bilan tekislanadi,
shibbalagichni ketma-ket yurishi bilan qatlamlab zichlanadi.
