|
“Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal 2022, № 1
Pdf ko'rish
|
| bet | 215/347 | | Sana | 10.01.2024 | | Hajmi | 6,23 Mb. | | #133952 |
Bog'liq pedagogik mahorat 2022 1“Pedagogik mahorat” Ilmiy-nazariy va metodik jurnal 2022, № 1
154
borilishi mumkin. Internet orqali amalga oshirilgan masofaviy ta’lim bu onlayn ta’limdir. Ilmiy izlanishlar
chogʻida masofaviy ta’lim ustida bir necha ilmiy ishlar olib borilganligiga guvoh boʻldik, lekin ularning hech
biri onlayn ta’limga toʻliq toʻxtalib oʻtmagan yoki ilmiy tadqiq etmagan. Bu esa bizning oldimizga Oliy
ta’lim muassasalarida toʻliq onlayn ta’limni ilmiy tadqiq etishni oldimizga maqsad qilib qoʻyishimizga sabab
boʻldi.
Asosiy qism. Oʻz navbatida onlayn ta’limga ham turli xil ta’riflar berilgan. Ensiklopediya onlayn
ta’limga Internet orqali amalga oshiriladigan har qanday ta’limni oʻz ichiga olgan moslashuvchan oʻqitish
tizimi sifatida ta’rif beradi. O.Pastae onlayn ta’lim internetga asoslangan elektron ta’limdir deb ta’rif bersa
[16], P.Gudyear onlayn ta’lim – bu oʻquvchilar va oʻqituvchilar oʻrtasidagi oʻzaro interaksiyani ta’minlab
beruvchi internet aloqa texnologiyalari: elektron pochta yoki kompyuter konferensiya dasturlaridan
foydalangan holda tashkil etiladigan ta’limdir deb ta’rif beradi [8].
Onlayn ta’limning tarixi va kelib chiqishi haqida soʻz yuritadigan boʻlsak, Linda Harasimning
ta’kidlashicha, 1981-yilda tarixda birinchi toʻliq onlayn kurs tashkil etildi [9]. 1991-yilda www dunyo
boʻylab oʻrgimchak toʻrining insonlar hayotiga kirib kelishi ta’lim sohasida ham tub burilishlar yasadi va
onlayn ta’limning butun dunyo boʻylab keng tarqalishiga turtki boʻldi [22]. Bu voqeadan buyon butun dunyo
boʻylab universitetlar nafaqat onlayn kurslar, balki butunlay toʻliqligicha onlayn oʻquv dasturlari (1-kursdan
4-kursgacha) tashkil etilib kelinmoqda [24]. Onlayn ta’lim ham oʻz navbatida uch xil turdagi muhitda olib
boriladi: 1) onlayn ta’limdan (internetdan) an’anaviy ta’limga qoʻshimcha sifatida foydalanish; 2) an’anaviy
ta’lim bilan aralash rejimda onlayn ta’limdan (internetdan) foydalanish; 3) an’anaviy ta’lim oʻrniga
toʻliqligicha onlayn ta’limdan foydalanish [3]. Ya’ni birinchi vaziyatda sinf xonada an’anaviy ta’lim olib
borish chogʻida dars sifatini oshirish maqsadida faqatgina ma’lum bir mashqlarni internet orqali bajarish
yoki oʻqituvchi tomonidan berilgan tushuntirishga qoʻshimcha sifatida internet tarmogʻidan foydalangan
holda mavzu doirasidagi video yoki audio tinglash kabilar. Ikkinchi vaziyatda esa aralash (blended)
ta’limdan foydalanish, ya’ni talabalar haftalik darsning bir qismini onlayn tarzda olsalar, qolgan qismi
auditoriyalarda an’anaviy tarzda amalga oshiriladi. Bunda oʻqituvchi tomonidan mavzu yuzasidan
tushuntirishlar an’anaviy tarzda berilsa, vazifalar onlayn tarzda topshirilishi mumkin. Yoki flipped sinf
tashkil etilib mavzu toʻgʻrisidagi ma’lumotlar oʻqituvchi tomonidan onlayn berilib, talabalar uyda oʻzlari
mustaqil ravishda oʻqib oʻrgansalar, mavzu yuzasidan topshiriqlar esa an’anaviy tarzda auditoriyalarda
bajarilishi mumkin. Uchinchi vaziyat haqida soʻz yuritadigan boʻlsak, an’anaviy ta’limning oʻrniga
toʻliqligicha onlayn ta’limni tashkil etishdir. Ya’ni mavzu yuzasidan tushuntirishlar ham, topshiriqlar ham,
oʻqituvchi va talaba oʻrtasidagi muloqot ham toʻliqligicha onlayn tarzda olib boriladi. Yuqoridagi fikrlardan
kelib chiqib masofaviy ta’lim hamda onlayn ta’limning oʻzaro bogʻliqligini va onlayn ta’limning turlarini
quyidagi rasm orqali ifodalash mumkin.
Ushbu maqolada biz onlayn ta’lim atamasini an’anaviy ta’limning oʻrniga toʻliqligicha onlayn
ta’limdan foydalanib, kichik guruhlarga oʻqituvchi boshchiligida olib boriladigan ta’limni nazarda tutgan
holda oʻrganamiz va ilmiy tahlil qilamiz. Kichik guruhlarda oʻqituvchi boshchiligidagi onlayn ta’lim oʻz
navbatida ikki xil: sinxron va asinxron usulda tashkil etiladi. O.Pastaye ta’kidlaganidek, sinxron onlayn
darslar oʻqituvchi va barcha talabalardan bir vaqtning oʻzida videokonferensiya, telekonferensiya, jonli
suhbat va jonli translatsiya ma’ruzalari orqali onlayn muloqot qilishni talab qiladi [16]. Sinxron ta’limning
bir necha afzalliklari mavjud boʻlib, ulardan biri bu munozara olib borish imkoniyatidir. Jonli
videokonferensiya orqali an’anaviy ta’limdagi kabi oʻqituvchi tomonidan berilgan savolga talabaning qisqa
muddatdagi javobi va berilgan javobga oʻqituvchining fikri (feedback)ning oniy daqiqalar ichida amalga
Masofaviy
ta’lim
Onlayn
ta’lim
Qisman onlayn
ta’lim
Aralash ta’lim
To’liq onlayn
ta'lim
Juda katta
guruhlarda
o’qituvchisiz
onlayn ta'lim
Kichik
guruhlarda
o’qituvchi
boshchiligidagi
onlayn ta’lim
https://buxdu.uz
|
| |
