56
3-YO‘NALISH
FANLARNI O‘QITISHDA ZAMONAVIY YONDASHUVLAR VA
INNOVATSIYALAR
O‘QITUVCHINING KASBIY KOMPITENTLIGINI
TAKOMILLASHTIRISH YO‘LLARI
Ergasheva Gulshoda Amirovna
SVPYMO‘MM katta o‘qituvchisi
Annotatsiya.
Ushbu maqolada boshlang‘ich ta’lim o‘qituvchisining
kasbiy
kompitentligini takomillashtirish yo‘llari, o‘quv-tarbiya jarayonini boshqarishning
shakl va vositalari haqida ma’lumot berilgan.
Kalit so‘zlar:
kasbiy kompitentlik, shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim, pedagogik
mahorat, kasbiy madaniyat.
Boshlang‘ich
ta’lim jarayonini rivojlantirishda o‘qituvchining kasbiy
kompetentliligi va o‘qimishlilik
darajasi, bolalar psixologiyasi, hozirgi zamon
boshlang‘ich ta’lim pedagogikasi va bu sohadagi ilg‘or tajribalar, shaxsga
yo‘naltirilgan ta’lim konsepsiyasi va kompetensiyaviy yondashuv
asoslarini bilishi
boshlang‘ich ta’lim sifati va samaradorligini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega
Boshlang‘ich ta’limning samaradorligini ta’minlashda o‘qituvchining shaxsiy
sifatlari va pedagogik mahorati ham muhim ahamiyat kasb etadi. Boshlang‘ich sinf
o‘qituvchisi barcha psixologik-pedaogik vositalarni qo‘llagan holda, o‘quvchilarda
yaxlit tarzdagi o‘quv faoliyatini shakllantira olishi kerak.
Zamonaviy ta’lim nazariyasida o‘qituvchining mavqei o‘quv-tarbiya
jarayonining boshqaruvchisi sifatida tavsiflangan. Demak, o‘qituvchi, shu jumladan,
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi peadgogik jarayonni to‘g‘ri boshqara bilishi uchun
chuqur bilim va kasbiy kompetensiyaga ega bo‘lishi lozim. O‘qituvchi ko‘p jihatdan
o‘quvchi uchun o‘rnakdir. Shuning uchun ham, u birinchi navbatda, ularni o‘ziga jalb
eta olishi kerak.
Shaxsga yo‘naltirilgan hamda kompetensiyaviy
yondashuvga asoslangan
boshlang‘ich ta’limni tashkil etishni nazarda tutgan holda o‘qituvchining shaxsiy
57
sifatlari, kasb mahorati hamda bilim darajasini tashxislash asoslari ishlab chiqilishi
zarur. Tashxislash natijalari asosida boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarini tayyorlash,
qayta tayyorlash, ular malakasini uzluksiz oshirish
mazmuni va texnologiyalari
takomillashtirlishi lozim.
O‘qituvchining kasbiy madaniyati va etukligini ko‘rsatuvchi muhim omillardan
biri uning kiyimi hisoblanadi. Pedagog kiyimining to‘g‘ri tanlanishi o‘quvchilarda
yoqimli tasavvurlar hosil qilish imkonini beradi. CHunki o‘qituvchining kostyumi
uning kasbiy etukligi va shaxsiy sifatlari: tartibliligi, shaylanganligi, jiddiyligi,
ozodaligi, tarbiyalanganligi, madaniyatliligini ifodalashga xizmat qiladi. Bu esa uning
kasbiy faoliyatini amalga oshirishda qulaylik tug‘diradi.
Shuning uchun ham
o‘qituvchilarning kiyinish qoidalariga qat’iy rioya qilishlarini ta’minlash lozim.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining kasbiy kompetentligi uning pedagogik-
psixologik, mutaxassislik bilim, ko‘nikma, malakalariga ,pedagogik mahoratiga ham
bog‘liq. Ta’lim tarbiya jarayonini tashkil etishda ilg‘or tajribalarni o‘z faoliyatiga
joriy etishda ham o‘qituvchining kompetentligi ko‘zga tashlanadi.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining kasbiy kompetentligi uning o‘z ustida
ishlashida, Jumladan kasbiy bilim, ko‘nikma,malakani
takomillashtirib borish,
faoliyatga tanqidiy va ijodiy yondashish, kasbiy va ijodiy hamkorlikka erishish,
ishchanlik qobiliyatini rivojlantirish, kasbiy faoliyat bilan bog‘liq salbiy odatlarni
muntazam ravishda bartaraf etishva ijobiy sifatlarni o‘zlashtirib borish.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi o‘z kasbining
mutaxassisi sifatida
kompetentligini takomillashtirib borish quydagilarda namoyon bo‘ladi. Aniq maqsad,
intishish asosida pedagogik jarayonni samaradorligini, o‘zining ishchanlik faolligini
oshirish, izchil ravishda yangilanib borayotgan pedagogik bilimlarni o‘zlashtirib
faoliyatiga joriy etish, ilg‘or texnologiyalar, metod hamda vositalardan xabardor
bo‘lish, faoliyatiga fan- texnikaning so‘ngi yangiliklarini samarali tadbiq etish, kasbiy
malakalarni takomillashtirish, ko‘nikma salbiy pedagogik
nizolarning oldini olish,
bartaraf etish choralarini izlash yo‘lida olib boriladigan amaliy harakati uning o‘z
58
ustida ishlashi va kasbiy kompetentligi takomillashtirishning ososiy omillaridan biri
hisoblanadi.
Boshlang‘ich
sinf
o‘qituvchisining
kasbiy
kompetensiyasini
takomillashtirishda quydagilarga e’tibor qaratish lozim:
-
pedagogika- psixologiyaga oid bilimlarini takomillashtirib borish;
-
o‘z ustida ishlash;
-
ta’lim jarayonini tejalashtirish, boholash va qayta aloqani o‘rnata olish;
-
ta’lim jrayonida o‘quvchilarda motivatsiyani shakllantirish;
-
axborot kommunikatsion texnologiyalarini bilishi, bilimlarini oshirib
borishi va kasbiy faoliyatida ulardan samarali foydalanish;
-
ta’lim muhitiga yangilik kiritish;
-
o‘z fanini mukammal bilish va bilimlaridan ta’lim jarayonlarda ulardan
foydalanish;
-
hozirgi zamon ta’lablaridan kelib chiqqan holatda
xorijiy tillardan birini
bilish ham o‘qituvchining kasbiy kompetentligini takomillashtirib borishning asosiy
shartlaridan biridir.
