“Kim ko‘p so‘z eslab qoladi” o‘yini
20 ta so‘z mavzuga doir o‘qib beriladi. O‘quvchilar ularni eshitib bo‘lgach,
eslab qolganlarini daftarlariga yozadilar. Eng ko‘p so‘z yozgan o‘quvchi g‘olib
bo‘ladi. Yozilgan so‘zlar mavzudan kelib chiqqan holda tahlil qilinadi.
“So‘z yasash” o‘yin
Berilgan so‘zlardagi xarflar o‘rnini almashtirish yo‘li bilan joy nomlarini misol
keltirish.
Anor-ohang (Ohangaron)
Zo‘r – nav (Navro‘z)
Oq – lalmi (Olmaliq)
Boyagi – don (Yangiobod)
Kek – ko‘tar (ko‘kterak)
Bu kabi usullar o‘quvchilarni qiziqishlarini ortirish bilan birga faollik
darajasini ko‘taradi.
Xulosa qilib aytganda, ta’lim mazmunining o‘zgarishi, ta’limda pedagogik
texnologiyalarning joriy etilishi, zamonaviy o‘qitish metodlari talablarining
o‘zgarishlari dolzarb masala bo‘lib har bir o‘qituvchiga katta mas’uliyat yuklaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
Sh.Yo‘ldosheva va b.q “Ona tili” darsligi 3-sinf T-2019 yil
2.
Yo‘ldoshev J.Q, Usmonov S.A. Pedagogik texnologiya asoslari. –
Toshkent,2020.
2. http://www.ziyonet.uz. - axborot ta'lim portal
164
BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA OTA-ONA, MAKTAB HAMKORLGI, TA’LIM
TARBIYA SAMARADORLIGI
Shayimova Sarvinoz Safarovna
Oqdaryo tumani 56-maktab o‘qituvchisi
Annotatsiya.
Mazkur maqolamda ta’lim muassasasini boshlang‘ich sinf
o‘quvchilarga ta’lim tarbiya berishda ota-ona va maktab hamkorligidagi olib borilgan
ishlar samaradorligi haqida,hamda ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchilar o‘rtasidagi
ijobiy munosabatlar, pedagoglar o‘rtasidagi o‘zaro uslubiy hamkorlik haqidagi fikrlar
bayon etilgan.
Kalit so‘zlar.
Tadbirli rahbar, ta’lim oluvchi ta’lablari,ota –ona, maktab
hamkorligi, didaktik materiallar, didaktik o‘yinlar, arbiya, intizom o‘rnak, qoidalar,
tashabbuskorlik, kreativlik, innovatsiya, hamkorlik.
O‘quvchilarni ongi-yu qalbi bir toza daftar misol-unga nima yozsak, nima
bilan to‘ldirsak, shu bilan boyib boradi. Bolaning shuurini uning yoshiga mos fikrlar,
cho‘g‘day g‘oyalar bilan to‘ldirishda boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining o‘rni
beqiyosdir .
Ma’lumki, tarbiya ko`proq ta`lim jarayonida berib boriladi. Bolalarga
maktabga kelgan kunidan boshlab, bilim olishga havas tuyg`usi shakllantiriladi.
Ularda asta – sekin bilim olishga ehtiyoj paydo bo`ladi va bu orqali o`quvchilar
ma`naviy ozuqa ola boshlaydilar. Bu bilan bolada kelajakka intilish, orzu – havas,
mehnatga chanqoqlik, xayr-u ehsonda sofdillik, ona – Vatanga mehr – muhabbat,
fidoyilik, milliy g`urur, matonat, mehr – oqibat, do`stlik, ezgulik kabi yuksak hislar
paydo bo`ladi. Ana shunday yuksak fazilatlarni bolalar qalbiga joylashdek
mas’uliyatni o‘z zimmasiga olgan fidoiy o‘qituvchilar bilan hamkorlikda oilada
ta’lim tarbiyani to‘g‘ri yunaltira borayotgan ota –onalar ta’lim –tarbiya
jarayoninidagi o‘rni muhim ahamiyat kasb etadi. “Ta’limni- tarbiyadan, tarbiyani-
ta’limdan ajratib bo‘lmaydi”-bu sharqona qarash falsafasidir. Shunday ekan
boshang‘ich ta’limda bola tarbiyasidik og‘ir mashaqqatli jarayonda pedagoglar
165
faoliyatiga ota –onalarning asossiz aralashuvi, pedagogik faoliyatga xalaqit berishi
bola tarbiyasiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi tajribalardan ma’lum bo‘lgan. Bu borada
ta’limda qat’iy qarorlar qabul qilingan. Bola yoshidan ustozga hurmat, ustozga ixlos
qilish tushunchalari oilada singdirilsa ijobiy natijalarga erishiladi.
Ota –ona va maktab, ustoz hamkorligini rivojlantirish orqali ta’lim tizimida
ustozlar zimmasida quyidagi vazifalar amalga oshiriladi:
-Ta’lim oluvchining dunyoqarashini shakllantirish,ularning bilim egallash
samaradorligini oshirish;
-ta’lim oluvchining rivojlaninshida ijtimoiy talablarga javob bera olish;
-ta’lim jarayonida tizimlilikni ta’minlash;
-ta’lim oluvchini mustaqil va kreativ fikrlashga o‘rgatish;
-ta’lim oluvchi ixtiyojlarini tushunish, ularda bola yoshidan estitik
did,jismoniy sog‘lomlik,tashabbuskorlik va tadbirkorlikni rivojlantirish;
-ta’lim oluvchining muhim qarorlar qabul qishda tanqidiy fikrlashlarga
o‘rgatish tushunchalarini singdirish ;
-ta’lim oluvchining qiziqishlarini o‘rganish va undagi bor iste’dod va
intilishlarni yuzaga chiqarish;
Ta’lim oluvchilarning bunday ta’lablariga javob bera olishda o‘qituvchi
pedagogik hamkorlikni yo‘lga qo‘yish,hamda innovatsion metodlardan o‘rinli va
maqsadli qo‘llay olish ko‘zda tutiladi.O‘zida “Men”i kuchli bo‘lgan o‘quvchilar bilan
individual yondashishda ota –onalar hamkorligi zarur.Tajribalar shuni tasdiqlaydiki
bunday o‘quvchilar ota –onalarida ham shunday xislatlatlar mavjud bo‘lib,ta’lim
jarayoniga bir qancha muammoli vaziyatlar olib kelishi mumkin.Bunday alohida
e’tibor talab qiluvchi o‘quvchi va uning ota -onasi bilan muloqatlarni ijobiy yo‘lga
qo‘yishda ta’lim muassasasi rahbarlari,psixologlarining bir qancha vazifalari
mavjuddir.Ta’lim tabiyaning izchilligini ta’minlashda, mavjud har qanday kichik
muammolarni joyida bartaraf etib borish ijobiy natija beradi,pedagogik ziddiyatlar
oldi olinadi.
Ta’lim tarbiyaning muvaffaqiyatli olib borilishida ota-onalar zimmasida ham
166
quyidagi vazifalar amalga oshirilib boriladi:
-ta’lim oluvchilarning kundalik rejim asosida kun tartibini belgilab berish;
-ta’lim oluvchilarning moddiy va ma’naviy ixtiyojlarini qondirib borish;
-ta’lim oluvchilarni maktabning ichki tartib qoidalariga bo‘sunishga o‘rgatish;
-qoidalar hamma o‘quvchi uchun tenglik tushunchasini singdirish;
-ta’lim oluvchilar mehnat va dam olish,aqliy va jismoniy mehnat faoliyati
o‘rtasida o‘zaro mutanosiblikni qaror toptirishga erishish ;
-ta’lim oluvchilarda ongli axloq intizom tushunchalarini qaror toptirishga
erishishdan iboratdir.
Ota -onalar hamkorligidagi eng muhim vazifalardan biri, o‘quvchilarning
xulq atvorida ijobiy natijalarga erishib, borish bilan ta’limni o‘z vaqtida o‘zlashtirilib
borilishiga erishishdan iboratdir.Intizom o‘quv ishlariga g‘oyat katta ta’sirini
ko‘rsatadi.Darslarga muntazam ishtirok etish, mashg‘ulotlarga kech qolmaslik,
topshiriqlarni o‘z vaqtida bajarilishi, dars jarayonlarida intizomli bo‘lish holatlari
ta’lim jarayonining muvaffaqiyatini ta’minlaydi.
Boshlang‘ich ta’limda tarbiya jarayoninida bir qancha qiyinchiliklar bola
psixologiyasi, hamda toliqishda organizmlarning har xilligi bola fiziologiyasi bilan
bog‘liq bo‘ladi.Shuni e’tiborga olgan holda mahoratli pedagog dars jarayonlarini
tashkil etishda ba’zi vazifa va topshiriqlarni o‘quvchining o‘zlashtirish darajasiga
moslashtirish,tabaqalashtirish maqsadga muvofiq bo‘ladi.
| 