Berilganlarga kirish BBBT orqali amalga oshiriladi. Buning uchun
foydalanuvchilarga, berilganlar bazasini tuzilishini aniqlashga - DDL tili yoki shu
vazifani bajaruvchi modellash-tirish vositalari hamda berilganlami boshqarish tili
- DML xizmat qiladi.
BBBT foydalanuvchilarning berilgan bazasiga kirishini nazorat qilishni
tashkillashdradi. Berilganlarning xavfsizligi va butunligini ta'minlash uchun
vositalar beradi, ko'pgina ilovalar-ning parallel ishlashi, nusxalash va tiklash
uchun imkoniyadar yaratadi. hamda foydalanuv-chilar kirishi mumkin bo‘lgan
kataloglarni tashkillashtiradi. Namunaviy BBB tizimlarida foyda-lanuvchilar
ishlayotgan berilganlaming ko'rinishini soddalashtiruvchi tasavvurlarni yaratish
mexanizmi ham mavjud.
BBB tizimining muhiti apparat ta'minot, programma, berilganlar,
prodseduralar va foy-dalanuvchilar (berilganlar va berilganlar bazasining
administratorlari,
berilganlar
bazasini
loyihalashtiruvchilar,
amaliy
programmachilar va oxirgi foydalanuvchilar)dan iborat.
SQL noprotsedur til bo’lib, ingliz so‘zlardan iboratdir. Uni oddiv
foyda-lanuvchilar va professionallar ham ishlatishi mumkin. Bu til
relatsion beril-ganlar bazasini tavsiflashda va ishlovda na muna bo’lib
qolgan.
SELECT operatori SQL tilini eng muhim operatori bo’lib, so‘rovni
yaratishda ishlatiladi.
SELECT operatorning tanlash ro‘yxatida ustunlar nomi va/yoki
hisob-lanuvchi maydonlar ko‘rsatilishi mumkin bu ustunlar natijaviv
jadvalda aks ettiriladi.
FROM bo’limida tanlash ro'yxatiga tushgan ustunlar jadv'ali voki
tasav-vuri ko'rsatilishi kerak.
WHERE konstruksiyasi natijaviy jadvalgan tushadigan satrlarni
tanlash uchun ishlatiladi. Tanlash qo’yilgan shartni tekshirish orqali
bajariladi, agar tekshirish natijasi rost bo‘lsa satr qo'shiladi, aks holda
qo'shilmaydi.
ORDER BY konstruksiyasi natijaviy jadvalni satrlarini tartiblash
uchun qo’llaniladi.
Nazorat uchun savollar
1) BBB tizimlariga misollar keltiring?
2) Berilgan va berilganlar bazasi atamalari orasidagi farqiarni
izohlab bering?
3) BBB tizimining ta’rifini keltiring?
4) Berilganlarning bog’liqsizligi deganda nimani tushunasiz?
5) Berilganlarning butunligi nimani ta’minlaydi?
6) Tranzaksiyani ta’riflang va asosiy xos salarini aytib bering?
7) Tasavvur deganda nimani tushunasiz?
8) Proisedurali va protsedurasiz DML tillari orasidagi farqni
tushuntirib bering?
9) Berilganlarga ishlov berishdagi fayllar tizimidan foydalanishdagi
yondashuvni tavsiflab bering va
asosiy kamchiliklarini
ko‘rsating?
10) Berilganlar bazasiga asoslangan yondashuvning asosiy
tavsifiarini keltiring va ularni oddiy fayllar tizimlarining
tavsiflari bilan taqqoslang?
11) BBB tizimlaridagi asosiy beshta tarkibni tavsiflang. Ularning
o'zaro aloqasini tushuntiring?
12) Berilganlar administratorining asosiy vazifasini tushuntiring?
13) Berilganlar bazasi administratorining
asosiy vazifasini
tushuntiring?
14) Berilganlar bazasini mantiqiy loyihalovchining asosiy vazifasini
tushuntiring?
15) Berilganlar bazasini fizik loyihalovchining asosiy vazifasini
tushuntiring?
16) Amaliy programmachi va berilganlar bazasi orasidagi
bog’liqliklar tiimadan iborat?
17) Foydalanuvchilaming guruhlarini sanab bering?
18) Oxirgi foydalanuvchi va berilganlar bazasi orasidagi bog'liqliklar
nimadan iborat?
19) BBB tizimlarining asosiy afzallik tomonlari nimadan iborat?
20) BBB tizimlarining asosiy kamchiliklari nimadan iborat?
21) To‘rtinchi avlod tiltarining uchinclii avlod tillaridan farqi
nimada?
22) BBB tizimlarining asosiy turlarini ta’riflab bering?
23) BBBT qanday vositalarga ega?
24) BBB tizimlarining asosiy omillari nimalardan iborat?
25) SQL tilning ikki asosiy tarkiblarini avting. Qanday ishlarni ular
bajaradi?
26) SQL tilning afzalligi va kamchiligi nimadan iborat?
27) Tanlash operatorning har bir konstruksiyani vazifasini
tushuntirib bering, konstruksiyalarga qanday chegaralar
qo‘yilgan?
