132
6 BOB. ISHLAB CHIQARISH JARAYONI VA UNING NATIJALARI
6.1. Ishlab chiqarish
Kishilarning moddiy ehtiyojini qondirish
uchun ishlab chiqarish
zarurdir, ya’ni har xil mahsulotlarni, hayotiy ne’matlarni yaratish jarayonidir.
Bu har qanday jamiyatda aniq ishlab chiqarish kuchlarining harakatini taxmin
qiladi. Bu o‘z navbatida bir qator elementlarni va omillarni (resurslarni) o‘z
ichiga oladi. Insoniyatning barcha rivojlanish davrlarida ishlab chiqarishning
asosiy omili sifatida ikki omil yuzaga kelgan: ish kuchi (bu shaxsiy yoki inson
omili) va ishlab chiqarish vositalari (moddiy yoki ashyoviy omil).
Ammo ishlab chiqarish kuchlari jamiyatning
taraqqiy etishi bilan
rivojlanib
kelmoqda, mukammallashmoqda va o‘zining
mazmunini
o‘zgartirmoqda. Hozirgi zamon fan-texnika inqilobi (FTI) sharoitida ularning
sezilarli darajada murakkablashishi kuzatilmoqda. An’anaviy
ish kuchi va
ishlab chiqarish vositalarida bir qator yangi
yoki mustaqil omillar va
elementlar ahamiyatlidir. Masalan,
bular jumlasiga fan,
axborotlashuv,
energiya, ekologik muhitlar kiradi.
Bu asosiy omillarni batafsil ko‘rib chiqamiz:
6.1-chizma. Ajratilgan samarali hududiy izokovantlar oilasi.
6.2. Ishlab chiqarishning omillari va imkoniyatlari
Ishlab chiqarish bir-biridan farqlanuvchi uch omilni (lotincha «factoz»-
yasovch
i,
ishlab chiqaruvchi
ma’nosini anglatadi) o‘z ichiga oladi. Ularning
har birini jamiyatga xos tabiiy - moddiy jihatdan ko‘rib chiqamiz.
Birinchidan,
inson mehnat omili. Ishlab chiqarish uchun zarur va mehnat
ko‘nikmalariga ega odamlar hamisha kerak bo‘ladi.
Moddiy ishlab
chiqarishdagi mehnat aniq maqsadga qaraltilgan faoliyatdir. Ana shu faoliyat
Ishlab chiqarishni
tashkillashtirish
Ishlab chiqarish
vositalari
Ish kuchi
texnologiya
axborot
fan
energiya
infratuzilma
Ekologik omil
ijtimoiy
Ishlab chiqarish
Axborot
texnologiyasi
A
sos
iy
om
il
lar
Ishlab chiqarish
omillari
