36
yo‘llarida jinsiy yo‘l bilan ko‘payadi va bir necha yil yashaydi.
Boshqa bir jigar qurti-lansetsimon surg‘ichli uch xo‘jayinli trematoda. uning
birinchi oraliq xo‘jayin
quruqlik mollyuskasi, ikkinchi oraliq xo‘jayini-
chumolilarda. Ushbu trematodaning sistogoniya davri chumolining qorin
bo‘shlig‘ida kechadi. Qon so‘rg‘ichli trematodalar ham fassiolalar singari chuchuk
suv molliyuskasi orqali rivojlanadi, ammo ularda sistogoniya davri bo‘lmaydi.
O‘zbekistonning cug‘oriladigan tekislik va tog‘oldi-tog‘ mintaqalarida
trematodalardan fassiolalar qo‘zg‘atadigan fassilioz, lansetsimon so‘rg‘ichli
qo‘zg‘atadigan
dikroselioz,
oshqazon
trematodalari
qo‘zg‘atadigan
paramfistomatidozlar
keng tarqalgan, ular chorvachilikga kata iqtisodiy zarar
keltiradi. Qon so‘rg‘ichli trematoda qo‘zg‘atadigan Orientobil’garsioz ser suv,
ko‘llar ko‘p hududlarda tarqalgan. Ularning oldini olish uchun kasallangan
hayvonlarni o‘z vaqtida davolash va boshqa tadbirlar o‘tkazish zarur.
14-rasm. Jigar qurti (Fasciola hepatica)ning rivojlanishi.
A. kiprlikli miratsidiya, (1-ichakning boshlanish joyi, 2-3 protonefridiya,
4-embrion hujayralar).
B. sporotsista (ichida rediyalar rivojlanayotgan sporotsistalar).
D. ichida ikkinchi bo‘g‘in rediyalar rivojlanayotgan birinchi bo‘g‘in rediyalari.
E. ichida serkariyalar rivojlanayotgan rediya.
F. serkariya. (1-og‘iz so‘rg‘ichi, 2-qorin so‘rg‘ichi, 3-ichak, 4-sariqidon, 5-dum).
S. adoleskariya
37
15-rasm. Fasciola hepaticaning taraqqiyoti:
1-jinsiy voyaga yetgan shakli (marita); 2-asosiy xo’jayinlari; 3-tuxum; 4-mirasidiy; 5-oraliq
xo’jayin-mollyuska; 6-sporosista; 7-yosh rediya; 8-yetilgan rediya; 9-serkariya; 10-adoleskariya;
11-o’tga yopishgan adoleskariyalar
16-rasm. Lansetsimon so’rg’ichli – Dicrocoelium lanceatumning tuzilishi va taraqqiyoti:
1-voyaga
yetgan shakli; 2-asosiy xo’jayinlari; 3-tuxumi; 4-birinchi oraliq xo’jayini va 5-9-
lichinkalik taraqqiyoti; 5-mirasidiy; 6-7-sporasistalar; 8-serkariya; 9-serkariya tugunchalari; 10-
ikkinchi oraliq xo’jayin; 11-metaserkariy
NAZORAT SAVOLLARI:
1.
Jigar qurtlarining asosiy va oraliq xo‘jayinlarini ayting?
2.
Ikki va uch xo‘jayinli trematodalarni taraqqiyotini aytib bering?
3.
Trematodalarning taraqqiyoti qanday davrlarga bo‘linadi?
4.
