69
oyoq) deyiladi. Qolgan 4 juft oyoqlari yurish oyoqlari hisoblanadi.
Qorin qismida bir juft teshik – stigma bo‘lib, bargsimon o‘pka
bilan
tutashgan. Ularning orasida jinsiy teshik joylashgan. Qorinining keyingi qismida 3
juft o‘rgimchak so‘gali undan so‘ng esa anal teshik
joylashgan.
34-rasm. O’rgimchakning tashqi tuzilisghi.
35-rasm. O’rgimchakning ichki tuzilishi.
36-rasm.
Xar-xil turkumga mansub o’rgimchaksimonlar.
70
Nafas olish
organlari o‘pkalar va trxaxialardan iborat. Juda ko‘pchilik ikki
o‘pkali o‘rgimchaklarning orqa juft o‘pkalari traxiyaga ega. Tropik
Ovqat hazm qilish sistemasi.
O‘rgimchakning ovqat hazm qilish sistemasi
og‘iz teshigidan boshlanadi. Og‘iz teshigi kengaygan
va kuchli muskul bilan
qurollangan halqumiga (tomoqqa) olib keladi. Tomoq
bularda nasos vazifasini
bajaradi va suyuqlashgan ovqatni shimib olishda katta rol o‘ynaydi. Tomoqdan
keyin
oldingi ichak kelib, undan “bez” vazifasini bajaruvchi ko‘r o‘simtalar
chiqqan. Ular “so‘lak bezi” deb yuritiladi. Oldingi ichakdan keyin o‘rta ichak,
undan keyin orqa ichak keladi va u “anus” bilan tugaydi.
Sulak bezlarning
mahsulotlari o‘lja ichiga yuboriladi. Natijada uljaning
ichki organlari erib suyuq
atala shakliga keladi. Bunday ozuqani o‘rgimchak shimib oladi. Demak,
o‘rgimchakning ozuqasi dastlab organizmdan tashqarida hazm bo‘ladi. Ovqat o‘rta
ichakda, ko‘r o‘simtalar
va jigarda yana parchalanadi, so‘ngra ho‘jayralar va
to‘qimalarga shimiladi.
Nafas olish organlari o‘pkalar va traxealardan iborat. Juda ko‘pchilik ikki
o‘pkali o‘pkali o‘rgimchaklarining orqa jo‘t o‘pkalari traxeaga ega.
Tropik
mamlakatlarida uchraydigan. Yirik hajmdagi o‘rgimchaklar faqat o‘pkasi bilan
nafas oladi.
