|
Atrof-muhit holati to‘g‘risida milliy ma’ruza: O‘zbekistonBog'liq uzbekistan-state-of-the-environment-uzsanoat chiqindilari
hosil bo‘ladi. Eng ko‘p sanoat chiqindilari
Navoiy, Toshkent va Farg‘ona viloyatlari hududida joylashgan tog‘-kon va qayta ishlash sanoati
korxonalarida hosil bo‘lad. Umumiy maydoni 286,3 gektar bo‘lgan 20 ta sanoat chiqindilari
poligonida to‘plangan chiqindilar miqdori 40 879,4 ming tonna, 985,1 gektar maydondagi 21
ta quyqa to‘plagichlarda – 256 831,5 ming tonna va 7751,0 gektar maydonda joylashgan 15 ta
xom ashyo chiqindixonasida – 2 953 788,0 ming tonnani tashkil qiladi. Chiqindilarning asosiy
qismi quyqa to‘plagichlar va xom ashyo chiqindixonalarida saqlanadi, sanoat chiqindilarining oz
qismigina ikkilamchi xom ashyo sifatida ishlatiladi.
Tibbiyot chiqindilarining
epidemiologik, toksikologik va radiatsiyaviy xavflilik darajasi,
shuningdek, atrof-muhitning salbiy ta’siriga qarab turli xillari mavjud. Mamlakatdagi 7 950
ta tibbiyot muassasasida yiliga o‘rtacha 42 411 tonna tibbiyot chiqindisi hosil bo‘lib, shundan
1 668 tonnasi xavfli tibbiyot chiqindilarini tashkil etadi. Ushbu chiqindilarni lozim darajada
saqlash uchun tibbiyot muassasalari maxsus konteynerlar bilan ta’minlanmagan. Infeksiyalangan
tibbiyot chiqindilari hosil bo‘lish joyida 20 daqiqa davomida 132°C daraja haroratda avtoklavlarda
zararsizlantiriladi. Tibbiyot chiqindilarini maishiy chiqindilar bilan birga tashlash holatlari ham
tez-tez uchrab turadi.
Mamlakat miqyosidagi statistik ma’lumotlarga ko‘ra, O‘zbekistonda ishlab chiqariladigan
elektron
chiqindilar
hajmi 102 ming tonnani tashkil qiladi (Balde K.P. va boshqalar, 2021-y.). Elektron
chiqindilarni yig‘ish va qayta ishlash infratuzilmasi mavjud, ammo u nihoyatda chegaralangan.
O‘zbekistondagi asosiy muammolardan biri bu,
ishlatilgan batareyalardan hosil bo‘lgan
chiqindilar
sanalib, ular odatda qattiq maishiy chiqindilar bilan birga yig‘iladi. 2020-yilda
Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi (hozirgi Ekologiya vazirligi)
buyrug‘i bilan «Toza hudud» va «Maxsustrans» DUKning barcha hududiy bo‘linmalariga
batareyalarni to‘plash uchun birinchi navbatda chiqindilarni yig‘ish joylarida, ma’lum bir turdagi
maxsus konteynerlarni keng ko‘lamda o‘rnatishni boshlash topshirildi. Shunga o‘xshash taklif
ixtisoslashtirilgan assenizator kompaniyalariga ham yuborildi. Bugungi kunga qadar Toshkent
shahrida «Maxsustrans» DUK tomonidan 530 ta, xususiy assenizator kompaniyalari tomonidan
esa 171 ta konteyner o‘rnatildi. Farg‘ona viloyatidagi barcha chiqindi yig‘ish shoxobchalarida
batareyalarni yig‘ish uchun maxsus konteynerlarni o‘rnatish ishlari davom etmoqda. Shu bilan
birgalikda, batareyalar to‘plangan konteynerlarni muntazam ravishda bo‘shatilib turishini
ta’minlash zarur. Ishlatilgan batareyalarni utilizatsiya qilish masalasi dolzarbligicha qolmoqda,
zero, bu borada O‘zbekistonda tegishli ishlab chiqarish quvvatlari mavjud emas. Maxsus qoidalar
va texnik ko‘rsatmalarning joriy etilishi elektron chiqindilarni boshqarish bilan bog‘liq vaziyatni
yaxshilaydi (Balde K.P. va boshq., 2021-y.).
|
| |
