Qishloq xo‘jaligi ishlab chikarishini avtomatik

104 
 
 
 
 
 
9.1-jadval. Avtomatlashtirish sxemalarining shakli va turlari 
 
№ Sxemalar ko‘rinishi 
(shakli) 
Shifri 
№ Sxemalar turlari Shifri 
1 Elektr 
E 
1 Strukturaviy 
1 
2 Gidravlik 
G 
2 Funktsional 
2 
3 Pnevmatik 
P 
3 Printsipial 
3 
4 Kinematik 
K 
4 Bog‘lanish (montaj) 
4 
5 Optik 
L 
5 Ulanish 
5 
6 Vakuumli 
V 
6 Umumiy 
6 
7 Gazli 
X 
7 Joylashish 
7 
8 Avtomatik 
A 
8 Boshqa sxemalar 
8 
9 Aralash 
S 
9 Birlashgan 
0 
Masalan, elektr bog‘lanish sxemasi quyidagicha shifrlanadi: E4 (Elektr, 4 – 
bog‘lanish (montaj). 
9.2.1. Avtomatlashtirishning funktsional sxemalari 
 
Funktsional sxemalar moslamalarni, elementlarni, vositalarni o‘zaro 
bog‘lanishlarini va harakatlanishlarini ifodalaydi. Elementlar sxemada 
to‘rtburchak shaklida belgilinadi, ularning orasidagi aloqalar esa strelkali chiziqlar 
bilan belgilanadi. Strelkaning yo‘nalishi signalning o‘tishini ko‘rsatadi (9.1 - 
rasm).
Funktsional sxemalar asosiy texnik hujjat hisoblanadi va ular texnologik 
jarayonning alohida bo‘g‘inlarining avtomatik nazorat, boshqarish va rostlashning 
funktsional-blok tartibini aniqlaydi va boshkarish ob’ektidagi asbob va vositalarni 
yoritadi. 

105 
Umumiy holda funktsional sxemalar chizma shaklida bajariladi va unda 
texnologik qurilmalar, truboprovodlar, 
kontrol-o‘lchov asboblari, texnik 
vositalarining shartli belgilanishlari va ularning o‘zaro aloqalari qo‘rsatiladi. 
Qo‘shimcha qurilmalar (rele, avtomat, ta’minot manbalari, o‘chirgichlar, 
saklagichlar) funktsional sxemalarda ko‘rsatilmaydi. 
TE

Download 8,51 Mb.