71
Agar kuzatuvlar soni 30 dan kam bo`lsa formulaga qo`shimcha
kiritiladi:
m = ± √
P·q
n-1
O`rtacha arifmetik qiymatning o`rtacha xatoligini topish formulasi:
m = +
σ
√n
Kuzatuvlar soni 30 dan kam bo`lganda
m = +
σ
√n-1
P general majmua = P tanlangan majmua ± tm
M general majmua = M tanlangan majmua
tm
Bu erda (
t)
aniqlik darajasi (ishonchlik kriteriyasi, mezoni).
Sanitariya statistikasida agar t=1 ga teng bo`lsa, P - ning aniqlik
darajasi 68,3%, t = 2 ga teng bo`lsa aniqlik darajasi 95,0%, agarda t = 3
ga teng bo`lsa, aniqlik darajasi 99,0% ga teng bo`lishi aniqlangan.
Tibbiy va biologik tadqiqotlarda aniqlik darajasi t=2 yoki 95%
aniqlikka ega bo`lgan ko`rsatkichlar beradigan kuzatishlar soni etarli
hisoblanadi.
Bunda
general
majmuadan
olinishi
mumkin
bo`lgan
ko`rsatkichning chegarasi P±2m; M±2m oralig`ida bo`ladi, ishonchlilik,
ya`ni aniqlik darajasi 95% dan kam bo`lmaydi. Ishonch chegarasi bo
nisbiy va o’rtacha miqdorlarning chegarasi hisoblanadi va ushbu
chegaradan chetga chiqish hollari tasodifiy tebranishlar tufayli juda
kamda-kam ehtimolligi bor. Tanlab olihgan majmuadagi nisbiy va
o’rtacha miqdorlar har doyim o’z hatosi bilan ifodalanadi (P±m
P
;
M±m
M
).
Masalan: 520 bolani tibbiy ko`rikdan o`tkazilganda, ularning 26 tasida
surunkali tonzillit kasalligi topilgan, ko`rsatkichni (P), ko`rsatkichning
o`rtacha xatoligini (m), va 95 % aniqlikdagi ko`rsatkichning ishonchlilik
chegarasini topish talab etilgan bo`lsin:
