• 22-jadval Me’da shirasining tarkibi
    		•

    Biokimyo pmd




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet151/273
    Sana21.05.2024
    Hajmi4,12 Mb.
    #249242
    1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   273
    Bog'liq
    Sobirova-R.A-biokimyo

    Oqsillar hazmlanishi
    Oqsillar va peptidlarni hazmlanishida ishtirok etuvchi proteolitik
    fermentlar oshqozon-ichak yollarida proferment sifatida sintezlanadi
    va ajralib chiqadi. Ular nofaoldir va ozining oqsillarini parchalamaydi.
    Me’dada oqsillarni hazmlanishi
    Me’dada oqsillar pepsin proteolitik ferment ta’sirida hazm bo‘lib
    boradi va bu jarayonda me’da shirasining xlorid kislotasi muhim rol
    o‘ynaydi. Xlorid kislota me’da bezlarining qoshimcha hujayralarida
    hosil bo‘ladi va me’da boshligiga ajralib chiqadi. Me’da boshligida
    uning konsentratsiyasi 0,16 M (taxminan 0,5% ga) yetadi. Shuning
    hisobiga me’da shirasiga pH qimmati pastdir, yani 1-2 atrofida bo‘ladi.
    Emadigan yosh bolalarning me’da shirasida sutni ivitadigan renin
    fermenti bo‘ladi. Ca
    2+
    ishtirokida renin sutning erigan kazeinlarini
    erimaydigan shaklga aylantiradi. Ma’lumki, suyuqliklar me’dada uzoq
    turmaydi. Sut ivitishning fiziologik ahamiyati uning oqsillari hazm
    bo‘ladigan vaqtgacha me’dada ushlab turishdan iboratdir. Katta yoshli
    odamlar me’dasida renin bo‘lmaydi. Ularda sut kislotali muhit bilan
    pepsinning birgalikda ta’sir qilishi natijasida ivib ketadi. Me’dada,
    pepsin ta’sirida, oqsillardan turli xil kattalikda polipeptidlar va ehtimol,
    uncha ko‘p bo‘lmagan miqdorda erkin aminokislotalar hosil bo‘ladi.
    Me da shirasi rangsiz suyuqlik bo‘lib, kuchli kislotali reaksiyaga
    egadir. Odamda sutkasiga 1,5 litr oshqozon shirasi ajralib chiqadi.Uning
    tarkibida suv, oqsillar, fermentlar (pepsin, gastriksin, renin, mutsin,
    gastrin gormoni, xlorid kislota, kislota muhiti yaratuvchi fosfatlar va
    qator boshqa moddalar) mavjuddir (22-jadval).
    22-jadval
    Me’da shirasining tarkibi
    Solishtirma og‘irligi
    1,006-1,009
    pH 1,5-2,0
    Suv
    99,0-99,2%
    Quruq qoldiq
    0,8-1,0%
    Organik moddalar 0,4-0,5%
    Xloridlar (xlorid k-ta va uning tuzlari) 0,5-0,65%
    Xlorid k-ta umumiysi
    0,45-0,6%
    Erkin xlorid k-ta 0,2-0,5%
    Boglangan xlorid k-ta
    0,04-0,08%
    Oqsil
    0,4%

    260
    Me’da bezlarining asosiy hujayralarida pepsinning o‘tmishdoshi
    pepsinogen oqsil sintezlanadi. Uning molekulyar og‘irligi 40000.
    Pepsinogen polipeptid zanjiri pepsin (molekulyar massasi 34000),
    pepsin ingibitori (molekulyar massasi 3100) va qoldiq polipeptiddan
    iborat. Pepsin ingibitori lizinni 8 qoldig‘i va argininni 4 qoldig‘ini tutgani
    uchun kuchli asos xususiyatiga egadir. Me’da bezlarining shirasida
    pepsinogendan molekulasining 42 ta aminokislota qoldig‘ini o‘z ichiga
    oladigan N-uchli qismi ajralib chiqadi. Oldin polipeptid qoldiq ajraladi,
    so‘ng ingibitorni ajralishi kuzatiladi. Qolgan qismining konformatsion
    tarzda qayta qurilishi natijasida faol markaz yuzaga keladi. Pepsin
    fermenti hosil bo‘ladi. Pepsinogenning pepsinga aylanishi xlorid kislota
    yoki pepsinning oz ta’siri bilan, yani autokatalitik yo‘l bilan borishi
    mumkin.
    HCI
    Pepsinogen —
    →
    pepsin (asta-sekin)
    pepsin
    Pepsinogen —
    →
    pepsin (tez)
    Xlorid kislota ishtirokida yuzaga chiqadigan reaksiya asta-sekin
    rivojlanadi. Holbuki, autokatalitik jarayon juda tez o‘tadi. Shunday qilib
    xlorid kislota ishtirokida hosil bo‘lgan biroz miqdorda pepsin me’da
    shirasi ajralib chiqqandan keyin ko‘p otmay pepsinogen qolgan
    qismining tezgina pepsinga aylanishiga olib keladi.
    Pepsin peptid zanjirining uchlaridan olisdagi peptid bog‘larini
    gidrolizlaydi, bunday peptidgidrolazalar 

    Download 4,12 Mb.
    1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   273




    Download 4,12 Mb.
    Pdf ko'rish