<
8
>
C vitamini oksidlanish - qaytarilishi jarayonida ishtirok etuvchi askorbin
kislotadir:
Ч
/ ° \
.
?
H O C H ^ C - C H - C C - C O
H O C H j-C - C H -C
- c-c-o
1
I
/
\
t
II II
он он он
он о о
E. Kartoshka yoki karamni qirg'ichdan o'tkazib qo'sh qavatli dokada sharbati siqib
olinadi. Im l sharbatga metilen ko'kining
0,01% li eritmasidan 1 -2 tomchi
sodaning 5% li eritmasidan 2-3 tomchi qo'shiladi. Aralashma sal qizdirilganda
metilen ko'kining rangi yo'qoladi.
44
м ]
Р v itam ini va u ning analoglari uchun sifat reaksiyalar.
Rutin eritmasi.
Kerakli reaktivlar: temir -(III) xloridning 1% li eritmasi, konsentrlangan
sulfat kislota, xlorid kislotaning 10% li eritmasi.
Reaksivaning asoslanishi: P vitamini kabi ta'sir ko'rsatuvchi moddalar
keng tarqalgan. Ular fenol tabiatiga ega va asosan flavonning hosilasi bo'lgan
moddalardir. Mevalar, choy, marjumak, toshbaqa tomi kabi o'simliklar tarkibida
vitamin ko'p bo'ladi.
P gruppa vitaminlar vakillari:
kvertsetin
SA ) rutin uchun sifat rsaksiyasi:
Ikkita probirkaga rutinning suvdagi to'yingan eritmasidan 1- 2ml dan quyiladi.
Birinchisiga temir (III) - xlorid 1% li eritmasidan 1- 2 tomchi, ikkinchisiga esa
probirka devori bo'ylab konsentrlangan sulfat kislota eritmasidan I ml qo'shiladi.
Birinchi probirkada yashil, ikkinchisida esa sariq rang hosil bo'ladi.
B) rutinnning gidrolizlanishi:
Rutinning suvdagi to'yingan eritmasidan 5ml olib, unga xlorid kislotaning 10%
li eritmasidan 1 ml qo'shiladi va qaynaguncha qizdiriladi. Rutinning kislotali sharoitda
gidrolizlanishi natijasida rutinoza va ramnoza monosaxaridlari hosil bo'ladi. Bu
monosaxaridlar Feling suyuqligidan misni qaytaradi. Hosil bo'lgan gidrolizat
filtrlanadi. Filtratning bir qismiga Feling suyuqligidan qo'shib qizdiriladi(l:2). qizil
rangli mis oksidning cho'kishi rutinning gidrolizlainishi natijasida qaytaruvchi qand
hosil bo'lganligini ko'rsatadi.
45
Adabiyotlar:
1. Ю.А.Овчинников. Биоорганическая химия. М. Просвещение. 1987.
2. Тюкавкина Н.А. Биоорганическая химия. Медицина. 1985.
3. А.Ленинджер. «Биохимия». М. Мир. Т.1-3. 1985.
4. Д.Мецлер. Биохимия. М. Мир. 1980.
5. А.Уайт, Ф.Хендлер и др. Основы биохимии. М. Мир. 1981.
6. Л.Страйер. Биохимия. М. Мир. Т. 1-3. 1985.
7. Ч.Кантор, П.Шиммей. Биоорганическая химия. М. Мир. Т.1-3. 1985
8. Э .Г росс, И.Майендофер. Пептиды. М .М ир. 1983
9. М.Диксон, Э.Уэбб. Ферменты. М., Мир. Т. 1-3. 1982.
10. В.Л.Кретович, Биохимия растений. М.Высшая школа. 1986.
Nazorat savollari:
1. Vitamin tushunchasini taxlil qilib bering.
2. Organizmda vitamin sintezi uchun manba bo’ ladigan moddani nomlang.
3. Avitam inoz va gipervitaminoz tushunchalarini mazmunini bering.
4. Kokarboksilaza preparatini ta'sir etish mexanizmini tushuntiring.
5. Nikotin kislotasi va nikotinamidning ta'sirini qiyoslang.
6. D-askorbin kislotasining ta'sirini tushuntiring.
7. D- vitamini qanday omil ta'sirida organizmda hosil bo’ ladi?
8. Organizm ning qanday faoliyati uchun E- vitamini zarur?
46
V IT A M IN L A R N IN G H O Z I R G I Z A M O N K L A S S IF IK A S IY A S I
Vitamin В i
tiamin
Antinevritik vitamin, anevrin, beri-beri vitamin,
anti-beri-beri vitamin
Vitamin B2
riboflavin
O ’sish stimulyatori, o’sish vitamini, G vitamini,
laktoflavin
Vitamin PP
Nikotin
kislotasi,
nikotinamid
Niasin, antipellagrik vitamin, vitamin B9, niasin
amid, nikoton kislota amidi
Vitamin B5
Pantoten
kislota
Antidrrmatit, jo j a dermatitiga qarshi faktor,
filtratli faktor, pantoten, vitamin B x
Vitamin B6
piridoksin
Adermin, factor Y
Vitamin B ,2
siankobalamin
Antianemik vitamin
Vitamin Bc
Fol kislotasi
Folisin, iteroilglutamin kislota, antianemik
vitamin, j o ’ja o ’sish faktori, indeks “C ingl.
Chiken-jo’ja nomidan keltirilgan”
Vitamin С
Askorbin
kislota
Singaga qarshi vitamin, skorbutga qarshi
vitamin
Vitamin P
bioflavonoidlar
Flavonoidlar, vitamin o’tqazuvchi,
kappilyarmustahkamlovchi vitamin
Vitamin H
biotin
47
V IT A M IN L A R V A U L A R N IN G M A N B A ’ L A R I
Vitamin
O ’simlik manbalari
Hay von maxsuloti manbalari
A
Savzi, sitruslilar
Sarig’yog’, pishloq, tuxum,
jigar, baliq moyi
Beta-
karotin
Savzi, petrushka, shpinat, bahor
ko’ katlari, qovun, pomidor, sparja,
karam, o ’rik,
D
Sut,tuxum, baliq moyi, treska
jigari, yog’ li baliq sortlari
E
Kungaboqar, makkajuxori, olivka
(zaytun) moylari, no’xat, chakanda
К
Bargli yashil sabzavotlar, shpinat,
brysell, oq, rangli karam, to’ liq don
yormasi
в,
Quruq pivo achitqisi, cho’chqa,
bug’doy o’smasi, yong’oq (funduk)
Jigar, tuxum sarig’ l, pishloq
PP
Yashil sabzavotlar, yong’oq, to’ liq
don yormasi, achchitqi
G o ’sht, (tovuq go’shti ham),
jigar, baliq, sut, pishloq
B6
Yashil bargli sabzavotlar
G o ’sht, jigar, baliq, sut, tuxum
B9
Y ong'oq, yashil bargli sabzavotlar,
bug’doy o ’smalari, bananlar,
apelsinlar
Tuxum, go’sht
yarimmaxsulotlari
B,2
Achchitqi, dengiz suv o ’tlari
Jigar, ikra, tuxum, pishloq,
go’sht, baliq, suzma
H
Tuxum sarig’ l, jigar
48
|
