2.5-§. Talabalarning sanogen tafakkurini rivojlantirishda refleksiv texnika mashqlaridan foydalanish “Sanogen fikrlashni o’rganamiz” ilmiy-ijodiy to’garak mashg’ulotlarini tashkil
etishda S.S.Kashlev tomonidan ajratib ko’rsatilgan quyidagi refleksiv texnikalardan
foydalanish tavsiya etiladi: “Tayyorgarlik jadvali”, “Hammasi mening qo’limda”,
“O’zaro nazorat”, “Kichik so’rovnoma”, “Kayfiyat daraxti”, “Ochmi yoki to’qmi”
didaktik o’yini, “Agar men shunday bo’lsam” “Muhokamani davom ettiring”, “Bahs-
munozarani yakunlang” “Kompliment”, “Bu kim?” mashqi, “Ma’qul-ma’qul emas”
mashqi, “Refleksiv nishon”, “Refleksiv tinglash”, “Nimani bilishni xohlayman” va
boshqalar. Quyida har bir refleksiv texnika mashqlarining mazmuniga to’xtalib
o’tamiz.
“HAMMASI O’Z QO’LIMDA” refleksiv texnika mashqi.
Mashqning maqsadi: ishtirokchilarda shaxsiy va o’z-o’zini boshqarishga doir
refleksiv ko’nikmalarni shakllantirish.
Mashqni bajarish tartibi. Doskaga palma tasviri tushirilgan plakat
yopishtiriladi. Tasvirda daraxtning beshta bargi bo’lib, u inson barmoqlariga
o’xshatib chiziladi. Har bir barmoq quyidagicha nomlanadi:
bosh barmoq – “Men hali ham shu mavzuda ishlashni xohlardim”;
ko’rsatkich barmoq – “Menga aniq ko’rsatmalar berilgan”;
uchinchi, o’rta barmoq – “Menga umuman yoqmaydi”;
to’rtinchi, nomsiz barmoq – “Ruhiy holat – men o’zimni qanday his qilyapman”;
beshinchi, kichik barmoq – “Men biror ishni qilishim uchun bular menga yetarli
emas. Nimalar to’sqinlik qilishi mumkin .....”.
Ishtirokchilar har bir barmoqdan qog’oz varaqlarini oladi va ushbu savollarga
javoblarini yozib quti ichiga solishadi. Keyin varaqlar tartib raqam bo’yicha har bir
barmoqqa joylashtiriladi va barcha ishtirokchilarga bir-birlarining javoblari bilan
110
tanishish uchun vaqt beriladi. Tanishib bo’lgach barcha ishtirokchilar o’z fikr-
mulohazalarini bildirishi mumkin. So’ngra, ish natijalari muhokama qilinib, umumiy
xulosalar ishlab chiqiladi. Umumiy xulosalarni shakllantirishda to’garak a’zolarining
faol ishtirokini ta’minlash lozim.
