— Chet tilni o‘rganish
uchun alohida qobiliyat
kerak. Fransuz tilini o‘rgataman deb bolani bekorga
qiynama, qo‘y bu ishni, — deb maslahat beribdi. —
Men Parijda bo‘lganman. Binobarin, parijda ming yil
tursayam fransuzchani o‘rganolmagan odamlami ko‘p
ko‘rganman. Ularning umri qahvaxonada o‘tardi.
Oqibatda ular fransuzchani emas, balki ofitsiantlar
turkchani o‘rganib olishardi.
Ayrim kishilarda chet
tilga layoqat bo‘lmaydi, lekin ular o‘z tillarini bosh-
qalarga o'rgatishga usta bo‘ladilar. Ehtimol, sening
qizing ham shular jumlasidandir... Har qanday bolada
biror narsaga qobiliyat bo‘ladi. Lekin u bolaning ich-
ichida yashirinib yotadi. Shunga ko‘ra bolada yashi-
rinib yotgan mana shu haqiqiy qobiliyatni seza bilish,
uni yuzaga chiqarish,
qolaversa, har tomonlama
kamol toptirish kerak bo'ladi.
Shu gapdan keyin dadam opamdagi ichki qobili
yatni yuzaga chiqarish maqsadida uyga o‘qituvchi yol-
lab, unga skripkadan dars uyushtirib berdi. Ammo
opamdagi yashirin qobiliyatning skripkaga sirayam
aloqasi yo‘q ekan.
— Bu qizning qulog‘i juda og‘ir ekan, — debdi bir
kuni o‘qituvchi. — Hatto meniyam ishdan chiqarib
qo‘ydi. Unga dars bera boshlaganimdan buyon «do»ni
«si»dan ajratolmay qoldim. Eshikning g‘ijirlashi
menga skripka chalgandek bo‘lib tuyulyapti.
Chindan ham opam ovozni yaxshi ajratolmaydi.
Oshxonada stakan sinsa, birov keldimi,
deb eshikka
yuguradi. Maktabda o‘qib yurganidayoq muallimi
unga:
— Hamma ashula aytayotganida sen tek tur, qizim.
Boshqalami ham yanglishtirib yuboryapsan, — deb
aytgan ekan.
Shundan keyin opamni rassomlikka o‘qitmoqchi
bo‘lishdi. Bundan ham biror naf chiqmadi. Endi nav-
bat raqsga keldi. Ammo raqs darslarining opamga foy-
dasi katta bo‘ldi. U ilgarilari uyda har narsaga qoqilib
yurar, og‘ir chamadon ko‘targan odamday nuqul
o‘zini stol-stullarga urib olardi. Raqs mashg‘ulotlari-
dan keyin u gavdasini ko‘tarib, orqa-o‘ngiga qarab
yuradigan bo‘lib qoldi.
Oyim bilan dadam nechog'liq harakat qilishmasin,
opamdagi yashirin iste’dodini hecham yuzaga chiqarib
bo'lmadi.
— Ha, mayli, qizimizning iste’dodi bir kunmas-bir
kun o‘zi lop etib chiqib qolar. Oldin o‘qishini bitirsin-
chi, — deyishdi ular oxiri kutaverishdan charchab.
Opam bir sinfda ikki yil o‘qishni o‘ziga odat qilib
oigan edi, negadir litseyga
borganda shuniyam eplol-
madi. Litseyning ikkinchi sinfida ketma-ket uch yil
o‘tirib qoldi. Darhol kovushini to‘g‘rilab qo‘yishdi.
— Qizimning o ‘qishga havasi yo‘q, xuddi ro‘zg‘or
ishlariga tug'ilganga o‘xshaydi, — dedi shunda oyim.
Har qalay opamning shu sohadagi qobiliyatini
sinab ko‘rishmagan edi. Ammo sinov muddati ko‘pga
cho‘zilmadi — opam oshxonadan ham quvildi. Saba-
bi — opam oshxonaga birrov kirib chiqquday bo‘lsa,
hammayoq alg‘ov-dalg‘ov bo‘lib ketardi. Biror narsani
qo'ygan joydan topib bo‘lmay qoldi. Hatto qozon-
kastryullar ham g‘oyib bo‘lib qolar, ikki-uch kundan
keyin esa kutilmagan joydan chiqardi.
Opamni vrachga ko‘rsatishdi.
— Boladan iste’dod izlab,
enka-tenkasini chiqarib
qo‘yibsizlar. Ovsar bo‘lib qolibdi. Endi uni tinch
qo'yinglar, o‘ziga kelsin, — deb maslahat beribdi.
Ana shundan keyin opamni o‘z holiga tashlab
qo‘yishdi. Boyoqish ancha o‘ziga kelib qoldi.
Ammo Metin ikkovimiz opamning kasriga qoldik.
Dadam bilan oyim opam bilan ko‘p ovora bo‘lib
charchashgan ekan, bizga sira e’tibor bermay qo'yish-
di. Men-ku, mayli-ya, ammo Metinga jabr bo‘ldi.
Chunki Metin texnikaga juda qiziqadi. Uyda nima
bo'lsa hammasiga uning qo‘li tekkan. Radiopriyom-
nik, kir yuvish mashinasi,
dadamning soqol oladigan
asbobi, xolodilnik, pilesos, gaz plitasi va hokazolar
Metinni ko‘rsa qaltirab turadi, deyman. Ukam soat-
ning biror murvatini olib kastryulga o‘matadi yoki
tikuv mashinasining ichidagi lash-lushini radiopri-
