Kvarsit — yer qatlamining yuqori bosimi ostida mayda kvars donalarining kremniy sementlari vositasida
zichlanishidan hosil bo‘lgan kristall jins. Kvarsit o‘zining
zichligi, yuqori mustahkamligi, mo‘rtligi va
qattiqligi bilan boshqa jinslardan farq qiladi.
U tabiatda oq, qizil, ko‘kimtir, to‘q-qizil ranglarda uchraydi.
Siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 400 MPa dan kam emas. Zichligi 2500—2700 kg/m
3
, qattiqligi 7 ga teng.
Kvarsit pardozbop va o‘tga chidamli buyumlar tayyorlashda ishlatiladi.
TABIIY PARDOZBOP TOSH — ZAMONAVIY
LOYIHALARDA
Hozirgi kunda O‘zbekistonda arxitektura loyihalarida dekorativ va pardozbop ashyo sifatida turli rang va
fakturaga ega bo‘lgan tabiiy tosh ashyolari alohida o‘rin tutadi. Tabiiy tosh ashyolari arxitektura shakllarining
rivojlanishiga ta’sir qiluvchi asosiy omillardan biri bo‘lib qoldi. Asosan O‘zbekiston mustaqillikka
erishgandan keyin arxitektura shakllari yangicha tus oldi. Biroq tabiiy tosh ashyolari
zamonaviy talablarga
javob beruvchi shisha buyumlar va yangi konstruktiv ashyolarga o‘z o‘rnini berishga ham majbur bo‘ldi.
Beton, g‘isht, plastmassa va boshqalar, devorbop ashyolar sifatida ko‘p qo‘llanilsa ham, tabiiy tosh ashyolari
bezakbop va estetik xususiyatlari bilan ulardan afzalligini ko‘rsatmoqda. Bizning maqsadimiz tabiiy tosh
ashyolarning zamonaviy arxitektura shakllarini paydo bo‘lishida o‘z ta’sirimizni ko‘rsatishdan, ularni ishlatish
va tanlash bo‘yicha tavsiyalar berishdan iborat.
Tarixiy arxitektura shakllarini yaratishda tabiiy tosh ashyolarining xossalari
inshootlarning shakli va
o‘lchamlariga bog‘liq bo‘lgan. Masalan, O‘rta Osiyodagi tarixiy yodgorliklar.
Tabiatda, xususan O‘zbekistonda eng ko‘p tarqalgan pardozbop tog‘ jinslarining xillari, ularning xossalari
va ishlatilishiga doir ma’lumotlar 3.2-jadvalda keltirilgan.
